Er zijn spreekwoorden die Björn Schmelzer zonder schroom in eenieders aanschijn uitlacht. "Schoenmaker, blijft bij uw leest" bijvoorbeeld. Schmelzer maakt er namelijk zijn queeste van om met onontgonnen repertoire tot bij de luisteraar te geraken. Zijn vorige opname, 'Cesena', was een bescheiden meesterwerk, waarin Schmelzer samen met de erg onderlegde stemmen van Graindelavoix een enorm palet aan menselijke emoties wist bloot te leggen in muziek van een aardige leeftijd. Voor 'Muntagna Nera' is de invalshoek intussen al weer helemaal anders. Vrij ongewoon voor het ensemble is dat ze deze keer een project ontwikkelden rondom vrij recente muziek. Schmelzer en de zijnen zochten immers Muntagna Nera op, oftewel de restanten van een groep die tussen 1978 en 1983 internationaal furore maakte met blues uit de mijnen rondom Genk. Frankrijk, Duitsland, Luxemburg en Nederland gingen, net als de lokale radiozenders, overstag voor de uitgepuurde muziek van het stel geëmigreerde Italianen, en het zou niet lang duren voor zelfs Carnegie Hall de musici zou uitnodigen. Door teveel sterke persoonlijkheden ging Muntagna Nera echter uit elkaar, en eindigde het succesverhaal even plots als het begon. Ondertussen gingen de leden weer elk hun eigen 's weegs, maar de diepgewortelde melancholie, die bleef.
Björn Schmelzer is anno 2012 precies daarnaar op zoek: die roots, die wortels van muziek die zo nostalgisch, en tegelijk ontheemd, klinken. De artistieke leider van Graindelavoix heeft overigens gelijk als hij denkt dat grote gevoeligheid breder kan gezien worden dan alleen de klassieke muziek. Inderdaad zit er in 'Muntagna Nera' veel pijn en leed – met af en toe heftige sprankels vreugde. De groep is een verzameling van pijnlijke verhalen, over plots uit het vaderland moeten vertrekken om pas ettelijke decennia later te kunnen terugkeren. De teksten van de liederen sluiten daar min of meer bij aan: zelden vinden men zoveel liefdesleed op een schijfje samen, maar het hoeft niet altijd sentimenteel of clichématig verwoord te worden. Muntagna Nera trok indertijd immers niet alleen uitstekende stemmen aan, maar ook mensen met een verhaal, en met een goede pen. Dichters werden deel van het gezelschap en gaven de groep een poëtisch elan. Dat dit dertig jaar later nog overeind gebleven is, pleit voor de groep. Die dertig jaren hebben deze opname echter ook onherroepelijk een zekere smaak van goede bedoelingen en weinig doelmatig musiceren gegeven. Het getier in 'Il Pescivendolo' of het onvaste stemgebruik in ''ntonuccio': dient een mens zoiets mooi te vinden?
Het lijkt er inderdaad op dat 'Muntagna Nera' op cd niet overeind blijft. Het betreft een live-opname ergens, die een sfeer doet vermoeden die op plaat eigenlijk amper overkomt. Het grootste probleem zijn overigens niet de stemmen, die er over het algemeen nog mee door kunnen, maar de extreem simplistische instrumentele begeleidingen waarvan de eenvoud soms stuitend is. Men kan het ding "blues" noemen om zich te verstoppen achter doorgetrokken eenvoud, maar de resultante blijft dezelfde: verveling. Dat het feest twintig korte nummers duurt, is dan ook geen goed nieuws voor wie na track vijf al ongemakkelijk heen en weer zit te wriemelen op dat stoeltje. Gelukkig komt 'Muntagna Nera' in een mooi vormgegeven hoes, met extra duiding bij de gewortelde verhalen. Voor roots dient iedereen overigens respect op te brengen, en dat is hier niet anders. Maar beweren dat wortels op cd totaal niet overkomen, dat kan toch?
