George Crumb wordt als een van de betere hedendaagse componisten beschouwd. Zijn werken komen de laatste jaren meer en meer op en Bridge Recors heeft nu reeds een hele reeks opnames die aan de componist gewijd is. Op deze plaat staan drie grote cycli van Crumb: 'Ancient Voices of Children', waarbij het vooral gaat om herinneringen, 'Eine kleine Mitternachtmusik', waarvan het de eerste opname is van deze cyclus voor piano solo, en de 'Madrigals' die uit vier boeken van telkens drie madrigalen bestaan.
'Ancient Voices of Children' omvat vijf liederen met nog eens twee korte intermezzi zonder tekst. Het zijn echte miniaturen, stukken niet langer dan drie of vier minuten, waarbij het meteen creëren van de juiste sfeer van cruciaal belang is. De muziek van Crumb is erg delicaat: zachte vocale effecten zoals fluisteren, moeilijke en grote toonsafstanden, ritmische lagen die volledig moeten kloppen: alles vraagt uiterste precisie van de uitvoerders. Crumb hecht heel veel belang aan de tekst en vooral aan de uiting ervan in de muziek. In 'Dances of the Ancient Earth' heeft de percussie de sfeerzettende rol. De basismelodie in de hobo bestaat slechts uit enkele noten waardoor het in combinatie met het slagwerk erg archaïsch klinkt, als een soort 'back to the roots'. In deze cyclus komt ook een muzikale zaag aan bod die het geheel een ijle naklank geeft, als uiting van de broze, vluchtige kindertijd. Crumbs muziek blijft steeds boeien omwille van zowel de afwisseling van instrumenten als van effecten. Die effecten gebruikt Crumb expressief op een logische manier, nooit enkel als opeenvolging van moderne technieken. In deze cyclus zingen sopraan en knapenstem afwisselend totdat ze elkaar terugvinden in het laatste deel. In dit laatste deel, het langste stuk van de hele cd (zeven minuten), citeert Crumb het 'Abschied' uit Mahlers 'Das Lied von der Erde', als symbool voor het afscheid nemen van het kind in zich. Slagwerk speelt overal een belangrijke rol maar overheerst de rest niet.
Emanuele Arciuli is de pianist voor wie 'Eine kleine Mitternachtmusik' gecomponeerd werd en het is ook hij die dit werk opneemt. De negen korte stukjes zijn overpeinzingen bij 'Round Midnight' van jazzmuzikant Thelonious Monk. George Crumb citeert in deze cyclus erg veel. Een deel klinkt wat jazzy, het volgende is dan weer volledig in de stijl van Debussy met erg fijne en broze akkoorden. Arciuli maakt een fijne klank waarvan hij de kleuren naar believen kan aanpassen door delicater of net zekerder en dieper in de toets te spelen. Effecten zoals aan de snaren trekken en fluisteren of zelfs luidop tellen geven het werk een speciale bijklank. In het deeltje 'Golliwog Revisited' citeert Crumb duidelijk de ouverture tot Wagners 'Tristan und Isolde' en ook Debussy komt weer tevoorschijn. De harmonieën zijn ijl, soms erg wijds met enkel lange klanke, nauwelijks ritme waardoor de muziek dromerig zweeft. De cyclus sluit af met de herhaling van het thema uit het eerste deeltje. Alles zit logisch in elkaar, maar dit kan uiteraard enkel gehoord worden als het logisch gespeeld wordt, wat met toppianist Arciuli zeker het geval is.
'Madrigals' bestaat uit vier boeken die telkens een ander bezetting instrumenten vragen. In elk boek staat de zang (en zo eigenlijk de poëzie) centraal, zoals het eigenlijk hoort voor de madrigaalstijl. Crumb gebruikt voor de 'Madrigals', net zoals voor 'Ancient Voices of Children', teksten van García Lorca. Soms gebruikt hij slechts één zin, soms meerdere verzen. In de vier boeken heeft het slagwerk een belangrijke rol. Vibrafoon, marimba, bells, bongo's worden miniaturistisch ingezet, harp, fluit en contrabas vullen de ruimte tussen percussie en zang. Ook de stijl van elk kort madrigaal varieert enorm. 'La noche canta desnuda sobre los puentes de marzo' (uit Boek III) is erg ritmisch en contrapuntisch geschreven, daar waar 'Quiero dormir el sueño de las manzanas' (eveneens Boek III) een zacht wiegelied is met quasi solozang onderbroken door zwevende noten van harp en vibrafoon. Sopraan Tony Arnold bewijst hier eens te meer (na Ancient Voices of Children) dat intonatie, ritme en kleuren voor haar geen geheimen meer hebben.
Een cd vol sfeer en miniaturistische effecten die vraagt om in een rustige omgeving beluisterd te worden. Dankzij de gedetailleerde uitleg in het boekje is het nog interessanter te volgen omdat de luisteraar concrete dingen meekrijgt om actief te luisteren. Voor wie niet vertrouwd is met hedendaagse muziek is dit een pracht van een inleiding.
Meer over George Crumb
Verder bij Kwadratuur
Interessante links
