Sommige muzikanten hebben het allemaal: techniek, inzicht, charme, een goede marketing-ploeg, ... Toch hebben ook zij een opstapje nodig vooraleer ze tot wereldwijd succes komen. Voor de Poolse pianist Rafal Blechacz was dat het winnen van de International Chopin Competition in 2005. Hij kaapte er niet alleen de hoofdprijs weg, ook stond hij op eenzame hoogte in de vier belangrijkste nevencategorieën. Het was jaren geleden dat er nog zo een charismatisch figuur het concours had gedomineerd en ook de afgevaardigde van Deutsche Grammophon die toen in de zaal zat, moet dat hebben gevoeld. Blechacz tekende bij het gereputeerde label en is er inmiddels toe aan zijn vijfde opname. Dat de vier vorige een succes waren blijkt niet alleen uit de superlatieven waarmee de pers het nog jonge genie bekogelde, maar eveneens uit de statistieken. De verkoopcijfers lopen in de honderd duizenden en nu de man met Chopin opnieuw teruggrijpt naar zijn paradepaardje, is de kans niet bepaald gering dat ook dit album het goed zal doen aan de kassa's. Toch is er deze keer minder reden voor laaiend enthousiasme. Blechacz heeft zeker gelijk wanneer hij beweert dat een mastodont als de 'Polonaise-Fantaisie, opus 61' beter niet wordt aangevat wanneer men er geen eigen, uitgewerkte visie op heeft. Echter lijkt de lezing van Blechacz bij momenten bijna drammerig en zeurderig, alsof Chopin een barstende koppijn van zich af wilde schrijven terwijl hij over zijn partituur zat gebogen.
Er lijkt inderdaad iets gebeurd met de tot op heden altijd zo verfijnd klinkende Blechacz. De gehandschoende vertedering zelve, zoals Chopin in bepaalde overgeleverde anekdotes wordt voorgesteld, leek een beschrijving te zijn die ook zijn landgenoot-interpreet uitstekend paste. Zijn laatste cd besteedde Blechacz echter volledig aan de 'Polonaises'. Waren dat ooit populaire dansen, dan maakte Chopin er media van die hem toelieten zijn innerlijk leven op doorvoelde wijze te veruitwendigen. Ondanks die sterke emotionele investering blijft het ritme echter nog steeds een niet te veronachtzamen parameter, een waarover elk pianist die een podium wil betreden perfecte controle moet hebben. Wat dat betreft hier geen problemen: Blechacz is een detaillist die weet wat Chopin genoteerd heeft en die zich daar duidelijk erg comfortabel bij voelt. Door zoveel controle kan de luisteraar zich als vanzelf laten meevoeren op Blechacz' stroom, die naar een gevoelswereld leidt die in lang niet elke uitvoering zo prominent naar voor komt. Een opmerkelijke verdienste is dan ook de discipline waarin de virtuoos een naturel en een vrijheid weet te bewaren: er wordt geen strijd geleverd met de polonaises, wel haalt Blechacz de strijd naar boven die zich in de stukken afspeelt.
Een niet onbelangrijke vraag is wat Chopin voor ogen had toen hij zijn trotse ideeën over vaderland en humanisme meenam naar de polonaises. Moesten het stukken zijn met een zekere schoonheid en grandeur, of stond vooral de verklanking van een crisiservaring op de voorgrond? Het is moeilijk, zo niet onmogelijk, om dergelijke abstracte principes vandaag de dag nog te achterhalen, om de simpele reden dat deze criteria – hoewel van onschatbaar belang voor de uitvoerder – niet in de traditionele notatie van een partituur kunnen worden opgenomen. Blechacz moet zich echter geconcentreerd hebben op wat deze werken kunnen opwekken in een mens. Speelde hij nog een parelende Debussy op zijn vorige cd bij Deutsche Grammophon, dan trekt hij nu met volle overgave de kaart van het dramatisch engagement. In zekere zin heeft het esthetisme van de muziek daar onder te lijden: alsof er loden gewichten in Blechacz' vingers zitten valt zijn toucher soms erg hard uit. Poëzie is er nog steeds, omdat de man niet overal zijn kwajongensstreken op loslaat. Dat neemt niet weg dat hij bepaalde van zijn keuzes met teveel bravoure maakt. De luisteraar wenst zich binnen dit recital af en toe een rustpunt toe, dat hem of haar nauwelijks wordt gegund.
