'Die Schöne Müllerin' (1823) is de eerste grote liedcyclus van Franz Schubert. Vier jaar later zou hij op teksten van dezelfde dichter, Wilhelm Müller, zijn wereldberoemde 'Winterreise' schrijven. Behalve de dichter heeft 'Schöne Müllerin' met 'Winterreise' het thema gemeen. Ook in deze cyclus draait het om een liefde die ongelukkig afloopt. Die ongelukkige liefde wordt op deze nieuwe opname van OEHMS bezongen door de Duitse bariton Roman Trekel.
Het verhaal van 'Schöne Müllerin' is vrij snel verteld. Een wandelaar (o zo typisch voor de romantiek) komt langs een molen gewandeld, wordt verliefd op de molenaarsdochter, ontdekt dat zij iemand anders heeft en verdrinkt zich in de beek. Bij het begin, 'Das Wandern', lijkt alles nog opgewekt en vredig, maar vanaf 'Morgengruß' begint de twijfel te knagen om te evolueren naar de tragiek in 'Der Müller und der Bach'. Schubert gaat helemaal mee in die evolutie. Aanvankelijk overheersen onbezorgde melodieën en majeurtoonaarden, met de steeds terugkerende uitroep Dein ist mein Herz in 'Ungeduld' als de ultieme uitbeelding van geluk. Die sfeer slaat helemaal om vanaf 'Der Jäger'. Daar ontdekt de wandelaar dat zijn molenaarsdochter op een jager verliefd is, wat zijn jaloezie opwekt. Schubert plaatst hier de tekst syllabisch op een bijna onophoudelijke stroom noten, steeds kort gearticuleerd. Dit illustreert perfect de woede en de jaloezie die zich van de verteller meester maken. Vanaf dan overheersen ingetogen mineurliederen, die uiteindelijk leiden naar het slotwiegelied. Daar kiest Schubert voor een eenvoudige melodie gekenmerkt door een gebroken drieklankmotief. Net als veel van de andere liederen in de cyclus is dit een strofisch lied: de melodie wordt een aantal keer herhaald met telkens een andere tekst. Zulke liederen zijn een ware testcase voor de uitvoerder. Het gevaar saai te worden loert hier echter nooit om de hoek dankzij de muzikale en tekstuele intelligentie van zanger en pianist. De liederen klinken net buitengewoon mooi en boeiend door de opbouw die beiden over de strofen heen maken. Bij de opbouw komt ook het erg brede kleurenpalet van Trekels warme baritonstem, waarmee hij prachtige contrasten kan oproepen. Naast de kleurenrijkdom valt vooral zijn schitterende dictie op: elk woord is tot op de letter te verstaan. Dit doet in het begin heel even afbreuk aan het legato, maar dat euvel verdwijnt razendsnel. Trekels pianist Oliver Pohl doet wat goede begeleiders kenmerkt: luisteren naar de zanger en ondertussen heerlijke kleuren uit zijn piano toveren.
Een aanrader!
Meer over Franz Schubert
Verder bij Kwadratuur
Interessante links
