De Franse muziek uit de vroege twintigste eeuw omvat een diverse verzameling componisten en stijlen, van het lumineuze impressionisme van Claude Debussy tot de exotische klanken van Maurice Ravel of het afgelijnde en licht ironische van Francis Poulenc. Heel wat andere componisten behoorden niet tot de echte muzikale avant-garde maar volgden ontwikkelingen in de muziekwereld op de voet, waarbij ze van de modernisten leenden wat hen bruikbaar leek. Darius Milhaud, Vincent d'Indy, Joseph Ropartz of Arthur Honegger waren zulke componisten en ook de Elzasser Florent Schmitt was een van hen, een man die qua afkomst en ook wat stijl betreft een balans slaat tussen de Franse en de Centraal-Europese muzikale cultuur.
Schmitts muziek bevat een hoogst originele combinatie van Franse afstandelijkheid en Duits drama. Deze cd, van het Stanislas strijkkwartet en pianist Christian Ivaldi prenteert twee werken: het lange klavierkwintet opus 51 uit 1908 en de vier korte 'Hasards' uit 1939. Schmitt speelt met pentatoniek en modale toonaarden zoals Franse componisten als Fauré en Ravel. De finale van het lange 'Quintette' draagt een typische impressionistische lichtheid met zich mee, zonder duidelijke harmonische wendingen en cadensen en de pianopartij in beide werken op deze cd klinkt transparant en lumineus. De opzet van het 'Quintette' is echter duidelijk grandioos. Schmitt bezit een voorliefde voor het monumentale en dat vertaalt zich in lang uitgesponnen climaxen, luide unisono melodieën en een thematiek die soms koppig herhaald wordt. Het middendeel van het klavierkwintet sluit, met zijn langzame tempo en brede lyriek eerder aan bij de Duitse dan bij de Franse traditie.
'Hasards' is veel korter en werkt, zoals zoveel vroeg twintigste-eeuwse Franse muziek, als een spielerei met contrasten tussen de vier deeltjes onderling. Ritmiek, een soort van primitivisme dat teruggrijpt naar Stravinskis 'Sacre du Printemps' is erg belangrijk maar Schmitts muziek verliest op deze cd nooit een zekere gratie in afwerking en uitvoering – verbeten klinkt Schmitts muziek af en toe, als bij een zware krachtinspanning maar agressief nooit. Het langzame derde deel gebruikt een luie, modale melodie à la Satie als basis. De finale bezit al de komische onvoorspelbaarheid en zelfrelativering van Milhaud of Poulenc – zij het dan met behoorlijk wat meer dissonantie en wrijving erin.
Voor wie zich interesseert in Franse kamermuziek zal deze cd meer dan welkom zijn. Maar Schmitts lange 'Quintette' vereist in zijn doorwrochtheid minstens een aandachtige en welwillende beluistering om interessant te blijven en de vier 'Hasards' missen het swingende van Milhaud of de sprankelende goedgeluimdheid van Poulenc om echt in het geheugen te blijven hangen.
Meer over Florent Schmitt
Verder bij Kwadratuur
Interessante links
