O paradox! De jazzgeschiedenis zou er een moeten zijn van spontaniteit, van "in het moment". De rekwisieten waarmee de jazzgeschiedenis echter wordt opgebouwd, zijn (voor een groot stuk) cd-opnames. Die tegenstelling maakt elke jazzervaring van thuis uit tot iets artificieel, omdat het genre altijd de weerslag is van wat omstandigheden en medemusici in een bepaald muzikant, op een bepaald ogenblik, losmaken. Voor free jazz is dat zo mogelijk van nog veel groter belang: eenmaal composities, thema's en afspraken immers wegvallen, wordt muziek volledig een artefact van het heden. Kunnen free jazz-opnames dan überhaupt nog iets betekenen en zijn ze het waard om gereproduceerd te worden? Of is de schoonheid van elke set gedefinieerd bij zijn eenmaligheid?
De jazzmarkt wordt niet overstelpt met albums als 'At Somewhere There', een live-registratie van een concert in de Canadese jazzclub Somewhere There. Van de partij is ten eerste tenorsaxofonist Evan Parker: fluisterend, zoekend, tsjilpend op zijn instrument. Drummer Joe Sorbara ontpopt zich als tweede schakel binnen het trio tot de grootste klanktovenaar: hij produceert zowel meditatieve, metaalachtige gong-geluiden als jachtige roffels en alles wat daar tussen ligt – zelden opdringerig, maar altijd heel duidelijk qua gevoelsmatige input. Wes Neal spartelt met zijn contrabas om Sorbara's zeer gedifferentieerde percussie heen: jankend met de strijkstok of aan de snaren pulkend als een gek. De drie geven elkaar speelruimte, wat een behoorlijk individualistisch klankbeeld oplevert. Bijna veertig minuten zoeken de instrumentalisten elkaar op of proberen ze zich uit de klankbrij te verwijderen: non-stop, maar tegelijk ook alsof het nooit helemaal op gang komt.
Dat is precies het probleem met 'At Somewhere There': de musici bekennen geen kleur en aan het eind staat het collectief nog even ver als aan het begin – nergens. De muziek culmineert niet en het geijkte pad van een collectief musiceren wordt uitdrukkelijk vermeden. Dat is een moedige, bewuste keuze, maar de luisteraar komt er aan het eind van de rit wat verbouwereerd uit: waarover ging dit, en vooral, welk punt wordt nu gemaakt? Parker, Neal en Sorbara maakt het echter niets uit, want in gelijk welke minuut van hun lange, ononderbroken improvisatiesessie, altijd is er alleen het "nu". Dat is misschien een zwakte, maar zeker ook een sterkte van deze plaat: het cultiveren van onbegrensde mogelijkheden, waarbij elke noot een scala aan reacties kan uitlokken. Ondanks het feit dat de onderlinge verhoudingen binnen het trio onderweg amper komen te verschuiven of duidelijke contouren aannemen, bevat 'At Somewhere There' dus wel veertig minuten erg spannende muziek., met een plots, abrupt einde dat reflexmatig naar de repeat-toets doet grijpen.
