Er is een vraag die men zich niet dient te stellen wanneer men Nikolai Luganksy's laatste opname ter hand neemt. Daarop staat Griegs enige pianoconcerto naast Prokofievs vijfde. Waar men als luisteraar absoluut niet bij stil hoort te staan is welk van deze twee werken de Russische pianist het beste speelt. Een superieure vertolking in Prokofiev ligt bijna voor de hand, gezien Lugansky's ijzersterke reputatie in de muziek van Rachmaninov en Prokofiev. Zoals alleen Russen dat kunnen en aanvoelen, durft Lugansky de toetsen bijna kapot rammen, zonder in holle percussiviteit te vervallen. De ritmisch gedreven en virtuoos gestuwde lijnen kronkelen bij de pianist lustig door elkaar, echter steeds getuigend van een groot gevoel voor transparantie en nergens verzandend in uiterlijk vertoon van de spierballen. Lugansky musiceert ten dienste van de partituur, zoals ook zijn recente Rachmaninov-opname voor Ambroisie nog illustreerde. Lumineuze ideeën, niet te stuiten energie, een feilloos toucher: de wonderen van Lugansky's aanpak van het repertoire waarmee hij zich internationaal heeft geprofileerd, zijn veelvuldig. Speelt de man hier Prokofievs derde pianoconcerto, dan zijn alle karakteristieke elementen aanwezig om er een hartstochtelijke uitvoering van de te maken. Meer overredingskracht en tegelijk esthetische explosiviteit kan men zich eigenlijk niet wensen, tenzij men zich onrealistische doelen stelt. Van dat concerto, dat nog geen echte publiekslieveling mag heten, maakt Lugansky een zegetocht, beginnend bij de eerste en eindigend bij de laatste noot.
En dan nog Griegs pianoconcerto? Werd dat als toemaatje aan de cd toegevoegd, omdat het stuk nu eenmaal meer appeal heeft dan Prokofievs vijf pianoconcerti samen? Helemaal niet. Ook van dit bijna plat gespeelde meesterwerk maakt Lugansky een baldadig avontuur. Zonder naar Lugansky te luisteren kan men misschien niet geloven hoeveel rapsodische karakters de partituur bevat, hoe ritmisch voortvarend en quasi swingend bepaalde passages in elkaar steken. De solist moet het stuk daarvoor niet op zijn kop zetten. Hij weet wat er staat en durft keuzes maken. Een basnoot blijft liggen, een cadens wordt bijna contemplatief ingezet, een ratelende lijn tokkelt het genie met uitdagend gemak uit zijn klavier, ... Pianistiek is het een uitvoering om stapelgek op te zijn: er zit schwung in en de lyriek waarmee het concerto al decennia lang zoveel successen boekt, wordt eindelijk nog een keer allesbehalve stiefmoederlijk behandeld. Men hoort hier en daar een briesende pianist, om later poëtische verzuchtingen in klank te horen veranderen. En dankzij het technisch team achter de opname maakt men dat vanuit de woonkamer allemaal van dichtbij mee, alsof Lugansky voor de koffie even binnenwipt en zich voor de gelegenheid aan de vleugel in het salon zet. De piano zit behoorlijk ver naar voor gemixt: riskant, maar met Lugansky's souplesse min nog meer dan een puur genot.
Spectaculair en toch emotioneel: hier speelt een pianist die voorbij de virtuositeit reikt en muziek maakt, ongeacht haar statuut van populair concerto of weerbarstig rondje Russische roulette (want hoe talrijk zijn de plaatsen in Prokofievs derde concerto waar een pianist op zijn gezicht kan gaan!). En wat is de rol van Kent Nagano daarin? Hij is de gedistingeerde begeleider die hij zo vaak is. Perfect afgeronde invallen van het orkest, een evenwichtig totaalgeluid, smaakvolle strijkers en de puurste vanzelfsprekendheid bij de houtblazers: is er eigenlijk iets waar Nagano wel zicht- en hoorbaar moeite voor moet doen? Het gemak waarmee hij het beste uit een orkest als het Deutsches Symphonie-Orchester Berlin haalt, verraadt echter geen stoïcijns gebrek aan betrokkenheid. Met Lugansky deelt hij zijn fascinatie voor een kraaknet uitgevoerde melodie zowel als een spitant gebracht muzikaal huzarenstuk. Kiest Nagano in Grieg bescheiden voor een beleefde, voorname statigheid, dan steekt hij zijn handen voor Prokofiev wel degelijk diep in het sop. Onder zijn gezag paraderen de Duitsers weergaloos in het gelid. En toch blijft de ziel voelbaar, in wat al bij al een geoliede machine is waarbij geen tandwiel de fenomenale coördinatie verstoort. Een opname zo excellerend als deze? Zelfs wie haar in de handen houdt, kan het allemaal nog maar amper geloven.
