De geestelijke muziek van de zestiende-eeuwse componist Johannes Eccard (1553-1611) vond in de negentiende eeuw zijn weg naar menig Noord-Duits koor- of hymnenboek. Duitse musicologen uit de romantiek die zijn figuur weer in de belangstelling brachten, zagen hem zelfs als een ‘Duitse Palestrina’, die de protestantse kerkmuziek van een kwalitatief gelijkwaardig oeuvre voorzag als zijn Italiaanse tijdgenoot. Eccard, die zijn stiel onder meer leerde van Orlandus Lassus, kwam uit Mühlhausen in Thuringen maar bracht een groot deel van zijn componistencarrière door in Königsberg in Pruisen. Daar stelde zijn student Johannes Stobaeus (1580-1646) halverwege de zeventiende eeuw een verzameling met ‘Preussische Fest-Lieder’ samen, een collectie van geestelijke muziek voor feestelijke, Lutheraanse gelegenheden die zowel door Eccard als door Stobaeus zelf gecomponeerd was. Uit de 61 hymnes en liederen van de collectie, selecteerden het Vocal Consort Dresden en de Capelle de la Torre er vijftien om op deze cd te zetten.
De werken op deze cd zijn dus stuk voor stuk geschreven voor belangrijke feestdagen in de Lutheraanse kalender. En wat een briljante muziek is dit geworden: de feestelijke instrumentatie, met trombones en cornetto die een prominente rol spelen, lijkt soms zo uit een werk van Schütz of Praetorius te komen. Instrumenten die eerder naar een vorige eeuw lijken te verwijzen, een trio van schalmei, altpommer en dulciaan, blijken ook erg aanwezig te zijn, waarbij schalmeispeelster Katharina Bäuml vaak de rol van de cornetto overneemt als bovenste stem van het ensemble. Het geluid van zulke dubbelrietinstrumtenten doet op sommige momenten zelfs werkelijk archaïsch en middeleeuw aan, zoals in Eccards motet ‘O Freude über Freud’. Snaarinstrumenten daarentegen blijven, buiten een violone en een luit in de bas, volledig afwezig.
het Vocal Concert Dresden werkt eigenlijk met een tamelijk grote bezetting, al zou niemand dat vermoeden die het transparante en lichte resultaat hoort dat deze opname oplevert. Met vier sopranen en tenoren en drie alten en bassen zou een uitvoering als deze namelijk al snel troebel kunnen gaan klinken maar de zanglijnen komen even duidelijk en individueel over als de instrumentale stemmen.
Wat structuur betreft, is deze muziek wat eenvoudiger dan de complexe polyfonie die Italiaanse componisten rond dezelfde tijd componeerden. Het is alsof een heldere declamatie van de tekst bij zowel Eccard als Stobaeus voorop staat, zodat er minder sterk met contrapunt gewerkt wordt dan bij bijvoorbeeld Gabrieli of Willaert. Een transparante textuur zegt echter niets over de kwaliteit van de muziek zelf, die vindingrijk en gevarieerd gecomponeerd is en de inhoud van de tekst, voor elke verschillende kerkelijke feestdag, helder naar voren brengt.
De cd opent dan ook indrukwekkend met Stobaeus’ motet ‘Macht hoch die Tür’, een adventsmotet dat helemaal in dezelfde feestelijke sfeer zit als Bachs latere kerstcantates. Jubelende muziek werd ook voor andere gelegenheden geschreven, daarvan getuigt ‘Der heilig Geist vom Himmel kam’, een motet dat Eccard voor Pinksteren componeerde en met zijn snelle coloraturen in zangers en instrumenten tot een van de schitterendste werken van deze verzameling behoort.
Van een andere sfeer dan de openlijk jubelende muziek voor kerstmis, Pasen of Driekoningen, is het motet ‘Maria, das Jungfräuelein’, met zijn bescheiden begeleiding in de luit en prominente vrouwenstemmen. Het schept een lieflijke, eerder dan een feestelijke indruk. Even precies gezongen en gespeeld maar briljanter dankzij enkele virtuoze improvisaties op schalmei en cornetto is Eccards motet ‘Freu dich, du werte Christenheit’.
Dit is een heerlijke cd geworden, met haast onbekende maar prachtige muziek. De vocale prestaties zijn van een erg hoog niveau maar nog indrukwekkender zijn de feestelijke instrumentale stemmen die deze motetten begeleiden. Het zorgt voor een verzameling muziek die net zo capabel als briljant en virtuoos gezongen en gespeeld wordt.
