Parijs liep in de jaren vijftig storm voor de combinatie van jazz en cinema, twee relatief nieuwe kunsten. In die context kwam Miles Davis’ meesterwerk ‘Ascenseur pour l'Echafaud’ tot stand in 1958. Wilen was tenorman van dienst.
Ondertussen werkte filmmaker Sandro Bocola aan een nieuwe project waarin hij een nieuwe versie van de kortfilm ‘Jamming the Blues’ met Lester Young wilde maken. De film zou de musici uit meerdere hoeken filmen met meerdere camera’s. Daarna zou de kleur van de beelden gefilterd worden en zouden ze gemonteerd worden op het ritme van de muziek. Met behulp van zijn vriend en tenorsaxofonist Barney Wilen stelde hij een band samen. Wilen zou de tenorsax bedienen en Dondald Byrd de trompet. Als begeleiding werden Jimmy Gourley (gitaar), Walter Davis (piano), Doug Watkins (contrabas) en Al Levitt (drums) opgetrommeld.
De zes zouden eerst een snel stuk spelen, gevolgd door een trage blues om af te sluiten met een snelle versie van Gillespie’s ‘A Night in Tunesia’. De sountrack werd opgenomen, de beelden werden geschoten ... en dat was het. De sponsor ging failliet en het laboratorium dat de film moest ontwikkelen weigerde die terug te geven.
Al die jaren lagen de acetaatopnames van de soundtrack ergens op de zolder van Wilen stof te verzamelen. Tot zoon Patrick ze tegenkwam en ze via het Duitse label Sonorama Records alsnog aan de wereld cadeau gaf.
Tot zover de geschiedenis. De plaat dan. Wat opvalt is de bijna perfecte mastering: de drumkit is subliem opgenomen, de blazers overheersen niet en de volheid van de contrabas steekt lekker af tegen de helderheid van de piano. Het volume is helemaal opengedraaid, zonder dat er een instrument overheerst en zonder dat er al te veel storing opzit. De hele set baadt in de gezellige warmte van een rokerig jazzcafé in Parijs en dat doet de creativiteit van het sextet helemaal opleven.
De zes knallen er een dik half uur robuuste hard bop van de bovenste plank uit. De begeleiding houdt het tempo steeds verschroeiend hoog en komt ad rem en origineel uit de hoek. Byrd en Wilen voelen zich helemaal thuis in de dynamische omgeving en gooien zelf ook alle remmen los in zes variaties op ‘A Night in Tunesia’.
Kenmerkend aan het zestal is de kracht en de agressie waarmee het de nummers aanpakt. Drummer Al Levitt speelt een heerlijk energetische set. Beide uptempo-nummers openen met stevige drumintro’s. In ‘Bande I’ leidt een opzwepende, in your face roffel de band naar het thema dat met enkele hoge noten knallend aangekondigd wordt. Het soepele thema wordt nog een keer onderbroken door de messcherpe break die ditmaal naar de solo’s leidt.
Byrd gaat meteen snoeihard van leer met snelle, afgelijnde lijnen in het hoge register, terwijl een razende walking bass en uitzinnige drums het tempo verschroeiend hoog houden. Wilen wisselt bezeten bluesy hardbop-lijnen af met kortere, meer lyrische zinnetjes. Beide heren vallen op door een verfijnde, gepolijste toon, een feilloze frasering en onvermaard meesterschap van hun instrument.
Opvallend is ook hun speelsheid. De composities laten veel ruimte en vrijheid. Wanneer er gesoleerd wordt klinken er langs alle kanten echo’s en antwoorden van de andere muzikanten.
‘Bande II’ is een tragere blues waarin het contrast tussen de felle toon van Byrd lekker afsteekt tegen de warme, expressieve klank van Wilen.
‘Bande III’ is het latin-antwoord op ‘Bande I’. De furieuze drumintro van Al Levitt wordt uitgebreid tot een dikke minuut. Wanneer Byrd het thema erdoor knalt, zetten bas en piano een lekkere latin feel in. Het tempo wordt dan plots ontdubbeld en de muzikanten duiken even een donkere Cubaanse jazzkroeg in. Dan gaat de band over naar een rollende swing waarin Wilen zich nog maar eens profileert met zijn warme frasering. Na de pianosolo laat gitarist Gourley zich horen en zet een smaakvolle solo neer.
De drie tracks die de plaat vervolledigen zijn alternatieve takes die zeker even spannend zijn, maar niet echt een meerwaarde geven aan de plaat.
‘Jazz in Camera’ is een boeiend historische document dat een half uur heftige hardbop belooft. Na het overlijden van Donald Byrd eerder deze maand, is deze plaat een uitgelezen kans om de man te herdenken in de volle kracht van zijn spel.
