Het Jerusalem kwartet werd in 1993 opgericht en maakte al snel een naam voor zichzelf. Met frisse opnames van Haydn kwartetten en een erg overtuigende eerste Shostakovich plaat, die beiden bij Harmonia Mundi uitgegeven werden, bevestigden ze hun reputatie als een van de betere kwartetten van dit moment. Nu volgt een tweede Shostakovich plaat, met daarop het zesde, achtste en elfde kwartet.
Het zesde is opmerkelijk door de vredige sfeer die het werk uitademt. Het tweede deel ontplooit zich eerder als een zorgeloze wals en het trage deel als een rustig wiegenlied. Het achtste kwartet, misschien het bekendste van de vijftien die Shostakovich schreef, is dan weer een werk met de dood als centrale thematiek. Hoewel de componist zelf zou beweren dat het om een sarcastische pastiche ging, (en hij citeert zichzelf in dit werk inderdaad bijzonder veel) die niet al te serieus genomen moest worden, toch ademt dit kwartet een dreigende sfeer uit, die ronduit explosief wordt in de twee snelle middendelen. Het elfde kwartet is dan weer opgevat als een elegie voor de tweede violist van het befaamde Beethoven kwartet, die net daarvoor gestorven was. Het bevat dan ook een prominente tweede vioolpartij, ongetwijfeld met verwijzingen die enkel voor Shostakovich' kennissen volledig te verstaan moeten zijn geweest.
Het zesde kwartet bezit een zonnig, opgewekt karakter dat vrij ongewoon is in het oeuvre van Shostakovich. Het tonale begin van dit werk wordt dan ook met een bijna naïef simplisme uitgevoerd en het laatste deel bezit een eenvoudige gratie die goed illustreert hoe gevarieerd Shostakovich' muziek kan zijn. Repetitieve passages, zoals in het eerste deel van dit werk worden niet verborgen maar net prominent uitgespeeld zodat ze hun volle effect kunnen bereiken. De zonder meer opwindende manier waarop dit kwartet de twee allegretti uit het achtste strijkkwartet uitvoert, doen er hen weinigen na. Strakke, meedogenloze accenten en een opgejaagd tempo dat de luisteraar nergens rust laat geven dit kwartet een intensiteit mee die zelden geëvenaard wordt. Een cello die duidelijk en scherp articuleert zorgt bovendien ook voor veel ritmische precisie, onmisbaar in de snelle delen. Het ironische karakter van het eerste deel van het elfde kwartet – ironisch maar ook niet helemaal te begrijpen voor de luisteraar, zoals vaker bij Shostakovich – krijgt een speciaal sardonisch, zelfs grotesk kantje door de uitdagende glissandi in de violen. Muzikale uitbarstingen van woede worden zo plotseling aangebracht dat ze telkens opnieuw verrassen.
Net zoals de eerste Shostakovich cd van dit kwartet is ook deze plaat een absolute aanrader geworden, die nog vele jaren lang als referentie gebruikt kan worden. Shostakovich muziek wordt in al zijn emotionele breedte ten toon gespreid en kent een diepgang die buitengewoon is. Het Jerusalem kwartet toont weer eens dat ze geboren Shostakovich uitvoerders zijn, die deze muziek intuïtief aanvoelen en van elk kwartet een bijzondere ervaringen weten te maken.
Meer over Dmitri Shostakovich
Verder bij Kwadratuur
Interessante links
