De Portugese versie van zich blue voelen is het ervaren van saudade: de droefenis én blijdschap omwille van iets dat men mist en dat wellicht nooit terug zal keren. In de achterbuurten van Lissabon ontstond in de negentiende eeuw de fado, die helemaal aan deze emotie is gewijd. De traditionele bezetting voor een fadogroep is een ensemble van zang, gitaar, bas en Portugese gitaar, maar fado is hot en variaties zijn tegenwoordig legio: rijzende fadosterren als Cristina Branco durven ook buiten de geëffende paden te treden.
Branco was goed op weg om journaliste te worden, toen haar grootvader haar voor haar achttiende verjaardag een plaat van fado-ster Amália Rodrigues cadeau deed. De studie communicatiewetenschappen moest het ontgelden ten voordele van een inmiddels bloeiende carrière in de fado. 'Live' is de neerslag van een concert dat in juli 2006 gegeven werd in het Leidse Schouwburgtheater.
Met een begeleidingsgroep als degene waarmee Branco zich omringt, kan weinig verkeerd lopen. Twee gitaristen, een akoestische basgitaar en een twaalfsnarige Portugese gitaar vormen de kerngroep. In 'Instrumental (Varações em Mi)' krijgen zij zelfs het podium voor zichzelf. De groep speelt alsof haar acht handen gestuurd worden door een enkel brein. Deze homogeniteit wordt nog versterkt door de gelijkaardigheid van hun instrumentarium, waarin vooral het iets scherpere, percussievere geluid van de Portugese gitaar zorgt voor de nodige diepte. Dynamische en articulatorische mogelijkheden worden ten volle benut: zachte, pesterige nootjes worden afgewisseld met sonore, brede slagen, zodat de muziek de voordelen van eenvoud én muzikale expressiviteit ten volle kan benutten. Echt heerlijk wordt het echter wanneer hierbij het klankpalet van een piano gevoegd wordt. 'Sete pedaços de vento' drijft op een heerlijke, vrolijke groove van springerige pianoakkoorden en echo's in de gitaren. Tussen de zanglijnen door hikt het stemgeluid van Branco mee op straaltjes zonneschijn van de piano, waarbij een beetje vibrato nooit ver weg is en toch nooit te ver doorgedreven wordt.
Maar ook zonder aanstekelijke meesterwerkjes van de arrangeerkunst blijft de muziek meer dan overeind: in 'Estranha forma de vida', een cover van heldin Amália Rodrigues, is het de dramatische, desolate kracht van de stem die de snaren van de ziel roert, waarbij wat sober gitaargetokkel eerder secundair is.
Omdat de fado enigszins vastzit aan de kleur van saudade, durven fado-albums al eens eentonig te worden. Ook van de twintig nummers op 'Live' zijn er meerdere die uit het zelfde typische vaatje tappen. Maar deze wat conventionele nummers worden uiterst vakkundig en expressief uitgevoerd, en bovendien sterk gecontrasteerd. Zo begint het zomerse 'Barco Negro' met het geroffel op klankkasten. Geleidelijk wordt het ritme meer en meer overgenomen door snaren, van gitaren en de piano, om op te bouwen naar een climax om u tegen te zeggen. 'Rosa' is dan weer een lieflijk walsje, in 'Formiga bossa nova' wordt er aangeschurkt tegen, welja, de bossa nova, en zo bevat 'Live' nog meerdere verrassingen.
Met 'Live' heeft Cristina Branco een indrukwekkende plaat uitgebracht: virtuoos spel, doordachte arrangementen en een beklijvend stemgeluid laten weinig ruimte voor kritiek.
Meer over Cristina Branco
Verder bij Kwadratuur
Interessante links
