2009 wordt in brassbandmiddens herdacht als de honderdste verjaardag van de geboorte van Gilbert Vinter en het kon niet anders dan dat er een tribute zou verschijnen. Nochtans zag het er allemaal eerst anders uit: van opleiding was hij fagottist en zijn werkgever, de BBC, was enkel geïnteresseerd in zijn easy listening-arrangementen. In 1960 zag hij de kans om aan de groeiende frustratie te ontsnappen toen hij zijn eerste compositieopdracht voor de regionale brassbandkampioenschappen kreeg, 'Salute to Youth'. Gedurende de negen daaropvolgende jaren zou hij uitgroeien tot de meest innoverende brassbandcomponist van zijn tijd, hierin enkel tot stilstand gebracht door zijn voortijdige dood aan kanker in 1969.
De opnames komen alle van Black Dyke-opnames voor het Pye-label uit de periode 1968-1972, volgens sommigen met de beste bezetting die deze brassband ooit had. De oudste opname is het indrukwekkend (37 minuten) lange vierdelige 'The Trumpets', waarvoor 38 muzikanten nodig waren, waaronder vier percussionisten, een organist, koor en solo basstem. In het eerste deel 'Blazon', met enkel de cornetten, doet vaag denken aan 'Also sprach Zarathustra'. Vervolgens komen in 'Destruction', verwijzend naar Jericho, het koor en de band aan bod. In 'Dedication' zingt de bassolist Jahwehs bevel aan Mozes om twee zilveren trompetten te maken. Het 22 minuten lange slotdeel 'Revelation' begint met de solist maar groeit erg langzaam uit tot een climax waar vooral het koor aan bijdraagt. Omdat het werk zo'n bijzondere bezetting én heel wat repetities vereist, wordt het bijna nooit uitgevoerd. Bovendien is het absoluut geen easy listening.
Veel bekender zijn de andere werken. 'Triumphant Rhapsody', geschreven in '65 voor de Britse Nationale Brassbandkampioenschappen, heette oorspronkelijk 'A Matter of Seconds' omdat het met het effect van intervallen van een seconde speelt. De dialoog tussen de instrumentengroepen lijkt vooral in het begin net te vroeg of te laat te beginnen en dat sorteert een heel bevreemdend effect. Na twee en een halve minuut is er een erg melodische passage, ingeleid door de cornet, maar die rust duurt slechts 90 seconden. Na een prachtige cadenza op cornet (Maurice Murphy of Jim Shepherd, het voorts erg informatieve boekje vertelt hier helaas niets over) begint het heftige slot. Vinters zoon ziet dit werk, misschien wel zijn mooiste, als de overgang van zijn vaders orkestmuziek voor brassband naar pure brassbandmuziek. Het volgende werk 'John O'Gaunt', gebaseerd op de gelijknamige persoon uit de dertiende eeuw, is minder bekend maar 'Spectrum' blijft meer nog dan 'Triumphant Rhapsody' tot vandaag erg in trek, hoewel de componist hier meer met klankeffecten speelt dan met melodie. Vinter zelf heeft de première in 1969 niet bijgewoond wegens te ziek maar leed wel onder de kritiek die het werk oorspronkelijk in brassbandmiddens kreeg wegens te modern.
Net als de jubileum-cd's voor hun 150-jarig bestaan, ziet het schijfje eruit als een grammofoonplaatje. Een mooi detail, al verdient Vinters oeuvre toch ook nieuwe opnames. Vooral de koorpassages klinken als van uit een ander tijdperk maar ook de klank van de brassband is veranderd naar voller, met beter gedoseerde vibrato en minder iele en scherpe klanken. Een nieuwe registratie van een monstercompositie als 'The Trumpets' zou weliswaar zowel praktisch als financieel een te zware dobber zijn. Hier moet ook toegevoegd dat Vinter amper een maand voor zijn dood nog twee interludiums schreef. Dit was meer dan een jaar na het verschijnen van de plaat, wat een reden pro zou zijn om toch nieuwe opnames te overwegen. Anderzijds betreft het waardevolle tijdsdocumenten van een uitstekende band die meer dan de would-be's in het genre wist welke muziek de tand des tijds zou doorstaan.
Meer over Black Dyke Band
Verder bij Kwadratuur
Interessante links
