Het verhaal van de Bik Bent Braam begint in 1986, wanneer de Nederlandse pianist Michiel Braam een 13-koppig jazzorkest opricht waarmee hij op een zelfde vrije manier wil spelen als in een trio. Na twee albums en een hoop concerten in binnen- en buitenland heeft de groep een heel eigen manier van spelen ontwikkeld. De muziek op 'Extremen', een live-opname van hun concert in het Amsterdamse Bimhuis, komt op een unieke manier tot stand. Braam schreef dertien basiscomposities die dienen als bouwstenen waarrond het muzikale programma al improviserend wordt opgebouwd. Hiernaast is er ook een blad met muzikale cues en aanduidingen waar bijvoorbeeld stijl en tempo mee aangegeven kunnen worden. Elk groepslid kreeg een muziekstuk toegewezen en kan dit tijdens een concert inzetten wanneer en op welke manier hij wil. Het klinkt misschien ingewikkeld, maar het komt er vooral op neer dat elke compositie steeds op een geheel andere wijze kan worden geïnterpreteerd. Door middel van afgesproken tekens kunnen de musici elkaar overigens tot in het extreme dwingen op een bepaalde manier te spelen. Dat resulteert in een onverwachte mix van alle mogelijke elementen die in een bigband aanwezig kunnen zijn.
Elk nummer op deze cd verwijst naar de muzikant waaraan de compositie werd toegeschreven. Zo is 'Franxs' het stuk dat saxofonist Frans Vermeerssen op zich kreeg geplakt. Wat begint als een zware blues die Charles Mingus meerdere keren tot leven roept, verandert spontaan (door middel van een gebaar door een van de muzikanten) in een swingende calypso gekruid met enkele hyperkinetische solo's van trompet en saxofoon. Wanneer er ook nog plaats is voor vrije improvisatie, is het wel duidelijk dat deze muziek werkelijk alle kanten kan opgaan. Het lijkt wel een voortdurend in beweging zijnde collage die de eindeloze elementen kris kras door elkaar combineert. Omdat er steeds een grote dosis improvisatie aanwezig is, dreigt in een uitgebreid ensemble als dit wel eens het gevaar van de chaos. Maar door de alertheid en de instrumentbeheersing van de musici wordt deze valkuil mooi vermeden. Het snelle 'Michielx' wordt aangevat met enkele korte lijnen, afgewisseld door de saxofoons, waarna het geheel wordt meegetrokken in de vage interactie tussen solist en begeleiding zonder dat het een rommeltje wordt.
In 'Angelox' is er plaats voor intimiteit wanneer een zeldzame wals wordt ingezet op de piano die, vergezeld door een lompe baspartij van de tuba, de rest van de groep geduldig op sleeptouw neemt. Een mooie solo van altsaxofonist Jan Willem van der Ham houdt iedereen bij de les waarna de levendige arrangementen het geheel afronden. Er wordt niet zozeer gefocust op de solomomenten, hoewel sommige prestaties niet onopgemerkt blijven. De sonische agressie van Wilbert De Joode in de aanhef van 'Wilx' trekt bijvoorbeeld alle aandacht naar zich toe. Toch is het vooral het sublieme samenspel en de wisselwerking binnen Bik Bent Braam die 'Extremen' tot een opmerkelijke plaat maken.
Deze cd bevat zoveel verschillende kleuren en combinaties dat je het als geheel moeilijk kan vatten. Gelukkig heeft Michiel Braam een uitgebreide toelichting bij de speeltechnieken en composities toegevoegd zodat je alles op de voet kan volgen. Het is een uitzonderlijk luisterstuk dat waarschijnlijk nog beter tot zijn recht komt wanneer je de interactie en aanwijzingen van de band met je eigen ogen kan aanschouwen.
Meer over Bik Bent Braam
Verder bij Kwadratuur
Interessante links
