Bij een cd als deze, waarop drie klarinetconcerti van ene Bernhard Henrik Crussel voorgesteld worden, weet men niet goed wat te verwachten. Het Zweedse label BIS heeft immers een sterke traditie van hedendaagse Scandinavische muziek op plaat te zetten maar de waarheid is dat Crussel een van de vele componist/virtuozen uit de (vroege) negentiende eeuw was, iemand die een oeuvre van composities heeft achter gelaten dat grotendeels aan zijn eigen instrument, de klarinet, gewijd zijn. Crussel onderscheidt zich echter door de hoge algemene kwaliteit van zijn werk – deze drie klarinetconcerti zijn niet zomaar vehikels om een solist te laten uitblinken. Zowel melodisch, harmonisch als qua orkestratie zijn dit drie lang vergeten maar erg mooie werken.
Crussel (1775-1838) werd geboren in Uusikaupunki of Nystad zoals de huidige Finse stad onder Zweedse heerschappij bekend stond. Hij stond bekend om de zangerige kwaliteit van zijn klank en in dat opzicht is de Zweedse klarinettist Martin Fröst een meer dan waardige opvolger. Hoe voor de hand liggend het soms ook kan zijn om een klarinet goed te laten klinken, Fröst kan toch steeds dat beetje extra charmeren met een zuivere, eerlijke klarinetklank, helder in het hoogste register, bescheiden op het soort van alberti bassen en technische figuraties die Crussel voorschrijft en mals en slank in de laagte. De finales van elk concerto vereisen een oogverblindende virtuositeit maar de kunst bestaat erin om de loopjes, trillers en arpeggio's niet de essentie van deze muziek te laten worden maar enkel als versiering te bekijken, iets waarin Fröst moeiteloos slaagt.
Crussels concerti zelf werden in Frankrijk geschreven en laten heel wat invloeden van tijdgenoten horen, van loopjes die bij Mozart niet misstaan hadden tot melodieën van die typische Franse 'Grand Opéra' stijl of ideeën die uit de pen van Carl Maria von Weber hadden kunnen vloeien. Zijn orkestraties zijn erg inventief met enkele mooie passages ook voor de blazers uit het orkest. Het opus 5, in f mineur, getuigt van die typisch romantische onstuimigheid maar de wereld van de opera is nooit veraf, zoals in het langzame deel van dit zelfde concerto, waar de klarinet de rol van operazanger in een bel canto aria op zich neemt. Het Symfonieorkest van Gothenburg beschikt trouwens over schitterende strijkers, die een zilveren, zachte klank kunnen produceren, iets wat werkelijk zeldzaam genoemd mag worden.
Dit is verrassend mooie muziek, waarbij Crussel niet alleen zijn reputatie als klarinettist maar ook die van 'meest populaire Zweedse componist' (aldus de Allgemeine musikalische Zeitung' van toen) waar maakt. Betere uitvoeringen dan bij Martin Fröst, zowel technisch als muzikaal zijn moeilijk te vinden en de synergie met het orkest dat zich hoorbaar door hem laat inspireren, zorgen voor drie prachtige concerti van een klarinetvirtuoos die ook als componist zijn sporen verdiend heeft.
Meer over Bernhard Henrik Crussel
Verder bij Kwadratuur
Interessante links
