Wilhelm Friedemann Bach (1710-1784) was de oudste zoon van Johann Sebastian en de enige van de Bachs zonen die nog van de oudere componist zelf onderricht heeft gekregen. Misschien is het daarom dat Wilhelm Friedemann het meeste de behoefte kende om zich te distantiëren van de muziek van zijn vader en zich vol overgave op de nieuwe rococostijl wierp die vanaf de jaren '30 van de achttiende eeuw in zwang kwam. Die stijl kenmerkte zich door zijn ongebreidelde expressie, gevoeligheid en zeer vaak ook getormenteerde karakter, elementen die niet altijd begrepen werden door Wilhelm Friedemanns tijdgenoten. Het hoeft dus niet te verrassen dat diens muziek minder vaak gespeeld werd dan die van zijn broers Carl Philipp Emanuel of Johann Christian Bach. Met Guy Penson als solist stelt het barokorkest Il Fondamento hier een selectie klaviermuziek van Wilhelm Friedemann Bach voor, een bonte verzameling concerti, sonates, fuga’s of polonaises die een overzicht bieden van Bachs compositorische loopbaan.
Guy Penson speelt deze muziek zoals maar weinigen het hem zouden nadoen. Wilhelm Friedemann Bachs klavierwerken worden grotendeels op klavecimbel gespeeld maar een handjevol solostukken weerklinken op pianoforte. Bachs 'empfindsamer Stil' teert op versieringen in de beste rococotraditie - zoveel zelfs dat de hoofdmelodie er af en toe volledig onder bedolven wordt. Zulke versieringen vervullen een expressieve functie: ze stellen de klavecinist in staat langere melodielijnen gevoelig te houden op een instrument dat van nature uit maar een uiterst beperkte nagalm bezit. Op pianoforte is zoiets minder noodzakelijk en deeltjes als de negende en tiende ‘Polonaise’ (uit een verzameling polonaises uit 1764) klinken dan ook bijna zeemzoet in hun gelaten, ingetogen stijl. De verschillende solowerken voor pianoforte die op deze dubbel-cd staan – een gevarieerde selectie uit een oeuvre dat een pak groter is - zijn allemaal best verschillend van stijl; virtuoos, introvert, dramatisch... maar illustreren de vaak ingetogen droefenis van Bachs stijl uitstekend.
In de concerti is de klavecimbel nog steeds opvallend aanwezig als continuo-instrument, in de vroege concerti sterker dan in latere werken. Het houdt een element van continuïteit in zulke concerti om de klavecimbel steeds te horen meespelen en het stelt Penson in staat te bewijzen hoe goed hij het ensemble Il Fondamento aanvoelt.
Dat orkest zelfs zorgt voor een sierlijke begeleiding die waar nodig fijn en opgewekt kan klinken maar niet bang is om Bachs soms striemende akkoordwendingen hard in de verf te zetten. Twee zuiver orkestrale werken ronden de cd af, namelijk een ‘Sinfonia’ in d mineur, waar twee concertante fluitpartijen het orkest versterken en een tweede, vierdelige symfonie in F. Het vormt, met zijn solopassages voor strijkers en vaak rusteloze atmosfeer een getuigenis van het technische meesterschap van het hoforkest in Dresden, waar Bach organist aan de Sophienkirche was.
Wilhelm Friedemann Bachs muziek is ondergewaardeerd in vergelijking met de meer toegankelijke en niet zelden vrolijkere muziek van zijn jongere broers. De gevoelige en persoonlijke stijl van zijn werken maakt van Wilhelm Friedemann echter een uniek lid van de Bach-familie en eentje wiens muziek alle eer wordt aangedaan met een kundige, muzikale uitvoering van het soort dat Guy Penson en Il Fondamento hier presenteren.
Meer over Wilhelm Friedemann Bach
Verder bij Kwadratuur
Interessante links
