Sinds een verzameling van zijn kwaliteitsvolle disco-experimenten vorig jaar op cd uitgebracht werd, is er sprake van hernieuwde aandacht voor het werk van Arthur Russell. Dit leidde ook al tot een cd met eerder onuitgebracht werk ('Calling Out Of Context') en nu is er een welverdiende heruitgave van zijn meest authentieke en persoonlijke werk: 'World of Echo' uit 1986. Het album bevat minimale, deels geïmproviseerde songs, waaronder enkele ingetogen solo-versies van zijn bekendere, discogerichte werk, zoals 'Wax The Van', 'Tree House' en 'Let's go swimming'. Aan de veertien tracks van de oorspronkelijke versie zijn op deze reissue vier bonustracks toegevoegd ("sketches for World of Echo"), afkomstig uit de omvangrijke archieven die Arthur Russell na zijn dood in 1992 achterliet.
Een van de dingen die het album zo apart maakt, is dat hij het opnam met behulp van slechts één instrument: zijn geliefde cello. Het staat er echt in de credits: "Arthur Russell – Vocals, Hand Percussion, Cello, and echoes." Geen klank op het album is ergens anders mee gemaakt. Groot is het arsenaal aan geluiden dat hij met die beperkte bouwstenen heeft weten te verkrijgen. Slechts af en toe klinkt de instrumentatie daadwerkelijk als een klassieke cello, vaker wordt het instrument betokkeld als ware het basgitaar en percussie tegelijk, meestal lijkt het op een psychedelisch bespeelde elektrische gitaar. Soms is er een gedempte altsaxofoon in te horen. In bepaalde nummers, zoals 'She's the Star' en 'Hiding Your Present From You', haalt hij er geluiden uit die niet zouden misstaan op een raveplaat.
Hoewel Russell in elk nummer ook zingt, kun je nauwelijks spreken van songs in de klassieke betekenis van het woord. Zijn karakteristieke, ongrijpbare stemgeluid is eerder een instrument dat in combinatie met het cellospel werkt of de gaten daarin opvult, van zacht gegromde lage tonen tot zijn typerende, tegen de falset aanleunende uitbarstingen. Behalve in de nummers waar een geplukte cello een duidelijke puls aangeeft, zweven en echoën cello en vocalen over en langs elkaar heen. Het is niet altijd eenvoudig in dergelijke stukken duidelijke melodische of ritmische elementen te horen, of zelfs maar te verstaan wat Russell zingt. Dat is een bewuste keuze geweest: inspiratie door het luisteren naar zang in vreemde talen zette hem ertoe aan woorden als klanken te gebruiken, zonder dat die het resultaat betekenisloos moest zijn. Dat is uitstekend gelukt. Dankzij de echo-effecten versmelten cello en zang en krijgt het geheel een ruimtelijke werking, waarin de aandacht zelden naar de tekst gaat, tenzij men zich er echt op concentreert. Daardoor werkt 'World of Echo' soms bijna als instrumentale muziek. Meer nog dan het gebruik van enkel de cello is het dit radicale spel met de structuur van songs dat 'World of Echo' een uniek werk maakt. Het mag dan enige moeite vergen om erin te komen en een verhaal in de sequentie van vervreemdende noten te herkennen, de hoorbare oprechtheid van Arthur Russell maken dat ook de eerste beluistering toch meteen al een warm bad is. Het lijkt alsof hij nooit met het mogelijke bestaan van een publiek rekening heeft houden en ongedwongen zijn geluidsexperimenten heeft kunnen najagen. Misschien juist door dat compromisloze staat het resultaat garant voor een intieme luisterervaring.
Meer over Arthur Russell
Verder bij Kwadratuur
Interessante links
