Antonio Vivaldi is een componist wiens faam, zelfs in deze tijd van barok-revival, grotendeels op een handjevol bekende werken rust (denk 'de Vier Seizoenen'!) maar waarvan het gros van zijn meer dan achthonderd werken relatief onbekend blijft. Als componist van concerti voor haast elke mogelijk denkbare combinatie van instrumenten, werd Vivaldi als cellocomponist enkel geëvenaard door zijn tijdgenoot Giovanni Benedetto Platti. Wanneer Vivaldis sonates voor cello en continuo precies gecomponeerd werden, valt niet zo met zekerheid te zeggen maar een relatief vroege datum, ergens tussen 1708 en 1713 lijkt aannemelijk.
Dit zijn uitzonderlijk gevarieerde, boeiende sonates geworden. Dieltiens neemt een genre dat met niet ietsje minder goede wil eentonig en droog had kunnen klinken en blaast in elk deel ontzettend veel leven. Vivaldis sonates volgen een vierdelig barok patroon van een langzame inleiding, gevolgd door een snel en een langzaam deel en besloten met een opwindende finale. Dieltiens bekijkt de eerste delen van vele sonates haast romantisch, met een onverholen lyriek en een machtige, warme celloklank die ver verwijderd is van het strakke, vibratoloze idioom van vele barokmuzikanten. Niet dat deze cd geen degelijk stijlbesef tentoon spreidt: zelfs op brede, zangerige frases valt op hoe verzorgd Roel Dieltiens Vivaldis figuraties en versieringen naar voren brengt. Dit staat dan in contrast met de snelle tweede en laatste delen, die vaak ritmisch, met strakke boogstreken en harde accenten vorm krijgen. Het blijft verbazing wekken hoe verschillend Dieltiens zijn instrument kan doen klinken door zich vol overtuiging het verschillende karakter van deze muziek te werpen.
De sonates zijn in principe geschreven voor cello en continuo maar het Ensemble Explorations brengt aardig wat variatie aan in die continuo partij, door een half dozijn verschillende instrumenten te gebruiken (theorbe, gitaar, cello, bas, klavecimbel en orgel) en zorgvuldig uit te kiezen welk instrument of welke combinatie het beste in het karakter van elk deel past. Klavecimbel wordt op die manier relatief weinig gebruikt, orgel des te meer en verscheidene langzame delen krijgen een continuobegeleiding van theorbe mee, wat een intieme kamermuzikale sfeer aan deze muziek verleent. Het orgel klinkt opmerkelijk helder, met een zuiver midden- en hoog register als van een hemels klokkenspel , en een slanke toon die uitermate geschikt is voor dit soort van gracieuze, rijkelijk versierde muziek. De klavecimbel wordt relatief weinig gebruikt en dan voornamelijk maar niet uitsluitend om ritmische kracht te verlenen aan de muziek, zoals in de finale van de derde sonate in a mineur, RV 43.
De laatste sonate op de cd, nummer zeven in a mineur , RV 44 is een verschillend werk, niet in de gebruikelijke vier maar wel in zes delen. Tussen de klassieke eerste en tweede delen werd een mooie orgelfantasie ingelast en het vierde deel wordt gevormd door een improvisatie voor gitarist en zanger Jurgen De Bruyn, die zichzelf begeleidt in een Italiaanse cantilena. Dat hij geen typisch barokke stem bezit maar net minder geschoold klinkt als zanger past bij de introverte ballade die hij zingt.
Dit is een inventieve en verrassende cd. Vivaldi heeft zelden zo contrasterend en energiek geklonken en als cellist kent Roel Dientiens in dit repertoire zijn gelijke niet! Met zijn Ensemble Explorations zorgt hij voor continu boeiende en interessante uitvoeringen van vijf werken die net zo gemakkelijk cerebraal en droog hadden kunnen klinken.
Meer over Antonio Vivaldi
Verder bij Kwadratuur
Interessante links
