Deze 'Alceste' wordt trots aangekondigd als 'de eerste Duitstalige opera' en dit is inderdaad het geval, mits enkele voorwaarden. Anton Schweitzers opera werd geschreven in 1773 geschreven, bij momenten haast letterlijk naar het voorbeeld van de Italiaanse opera seria. Het zou dan ook verkeerd zijn dit werk als een (Noord-Duits) 'singspiel' te omschrijven. Hier vindt de luisteraar geen lange gesproken dialoog, geen komische personages noch alledaagse situaties maar een libretto dat op de klassieke literatuur is gebaseerd (Euripides' gelijknamige drama) en sterk beïnvloed werd door de Italiaanse poëzie van opera-dichter Pietro Metastasio. De tekst van deze opera staat voorop en het dan ook geen toeval de naam van de Duitse dichter en schrijver Christoph Wieland, die een dichterlijke vertaling van Metastasios libretto maakte, naast die van de componist op het cd-hoesje verschijnt.
Zoals dat verwacht kan worden van een opera die geënt is op de Italiaanse opera seria traditie, volgt ook deze 'Alceste' een strikt patroon van recitatieven en aria's. Duetten of ensembles zijn zeldzaam en een ensemble-finale aan het eind van een akte, zoals we die van bij Mozart kennen is hier erg veraf. Een verschil met de barokke opera is wel dat de meeste recitatieven hier door het orkest en niet slechts door een basso continuo-instrument begeleid worden en dat het orkest de tekst getrouw en erg beeldend volgt, zoals Haydns dat bijvoorbeeld ook in zijn oratoria doet. Gevolg is dat de recitatieven veel meer dramatiek bevatten dan in een traditionele opera seria. Alcestes tweede aria, waarin ze haar lot vergelijkt met dat van een boot die gegrepen wordt door een storm, is dan weer qua thematiek (de weelderige allegorieën bijvoorbeeld) opvallend barok. Het orkest zelf bezit een typisch klassieke bezetting van strijkers en continuo met fluiten, hobo's, fagotten, hoorns en trompetten en dat doet deze Alceste, ondanks haar barokke vorm toch erg modern klinken.
Tekst staat voorop en de zangers zijn dan ook goed verstaanbaar, niemand misschien beter dan Christoph Genz, die met een lange traditie van barokke uitvoeringspraktijk het personage van Admet neerzet met een uitstekende dictie en een gestileerde maar geloofwaardige expressie. Simone Schneider bezit een dramatische expressiviteit in haar vertolking van Alceste. Ze zingt haar vocale hoogstandjes moeiteloos, met een warmbloedige maar smaakvolle vibrato. Cyndia Sieden bezit een stem die veel frisser en jeugdiger overkomt, meer in de traditie van de lichte Italiaanse bel canto sopranen. Haar virtuoze aria's, 'Er flucht dem Tageslicht in seinem Schmerz' of 'Admet, der Gram erschöpft dich' zijn echte bravourearia's en bevatten virtuoze loopjes en briljante figuraties. Josef Wagners wat lichte baritonstem mikt toch op een heroïsche uitvoering van de rol van Herkules, versterkt door de trompetten, hoorns en pauken die zijn aria's begeleiden en zijn personage extra grandeur verlenen.
Het koor maakt een korte maar betoverend mooie opwachting in het 'Ihr heil'gen unnennbaren Mächte', een koorgedeelte dat met een haast heilig ontzag en gevoel voor ernst uitgevoerd wordt. Dit soort van zachte, subtiele koorzang vindt men in de achttiende eeuw doorgaans enkel in religieuze muziek terug.
Deze 'Alceste' is een buitenbeentje in de hele operatraditie. Enerzijds heb je recitatieven die aan de late achttiende eeuw doen denken en het Duitse singspiel voor de geest halen en er zijn de classicistische stijl en orkestratie en anderzijds zijn er de strikte eenheid van plaats en handeling, het overwicht van poëzie over drama en de scheiding van recitatieven en aria's, die allemaal duidelijk naar de Italiaanse barok verwijzen. Van de tekst van de opera is geen vertaling voorhanden maar hij wordt in het boekje wel in oud Duitse spelling afgedrukt: "zum zweiten Male geboren zu seyn" en zo... Een essentiële aanwinst voor iedere operaliefhebbers cd-verzameling is deze uitgave dan niet echt maar zeker een aanrader voor wie een onbekende een verrassende fusie van Italiaanse en Noord-Europese stijlen wil ontdekken.
Meer over Anton Schweitzer
Verder bij Kwadratuur
Interessante links
