Wat moet een mens anno 2012 nog doen om “experimenteel”, “avant-garde” of “nieuw” te zijn? Al dan niet zelfverklaarde genieën en hun fans kunnen in hun eigen werk heel wat horen dat “onuitgegeven” is, terwijl de gemiddelde luisteraar weinig problemen ondervindt om de al te duidelijke lijnen met de traditie te trekken.
Wat de Zwitserse componist Antoine Chessex met ‘Dust’ laat horen is niet nieuw. De elektro-akoestische combinatie van drie violen, tape en elektronica gaat ondertussen al decennia mee. Wat deze net geen half uur durende compositie wel zo aantrekkelijk maakt, is de muzikaliteit waarmee Chessex ze hanteert: geen duidelijke melodieën, gemakkelijk volgbare ritmes of vage referenties, maar een omgang met het muzikale materiaal dat niet alleen klankgevoeligheid, maar ook vormbesef verraadt.
‘Dust’ lijkt zich in slow motion te ontwikkelen. De lang aangehouden violen, het traag bewegende geluid en de uitgerekte climaxen zijn geen voer voor hyperkineten, maar klinken wel rijk en genuanceerd. Het secure spel van de uitvoerders en de details in de muziek dwingen immers tot luisteren en trekken de toehoorder binnen in de geluidswereld van Chessex die constant prikkelt en de verbeelding aan het werk zet.
De elektronica suggereert vertraagde ontploffingen, een digitale shaker, ondergronds geraas of het ritme van vertraagd voorbijflitsende straatverlichting. De violen worden aanvankelijk statisch gebruikt, maar gaan later meer bewegen: eerst als een ongecontroleerde zwerm vogels door het uitgekiend gebruik van contrasten in toonhoogtes en de snelheid van beweging. In het laatste deel verschijnt dan zelfs een duidelijke opwaartse beweging die in verschillende lagen wordt doorgegeven en verder ontwikkeld tot een golvende deining.
Chessex houdt het allemaal goed onder controle. De grote climax aan het einde van de tweede beweging wordt er zo eentje om in te kaderen: de cluster waarin alle klankgeneratoren samenkomen, lijkt statisch, maar beweegt onophoudelijk onderhuids, als een massief, zacht trillende blok graniet. Bovendien slaagt Antoine Chessex er in om de verschillende “instrumenten” te laten matchen. Zo wordt ‘Dust’ een beklijvend geheel: zowel wat de klank betreft als wat de architectuur van het stuk aangaat. Wie die kwaliteiten kan combineren, mag de vraag naar vernieuwing met de glimlach naast zich neerleggen.
