Tegenwoordig is Anthony Braxton een schakel die men onmogelijk kan vergeten, wil men het verhaal van de free jazz, inmiddels ruim 50 jaar oud, uit de doeken doen. Braxton zou een pionier worden van de beweging, onder andere door de ultieme vrijheden paradoxaal genoeg te vertalen naar composities. Zijn soloalbum 'For Alto' uit 1969 zou later als een van de grote jazzmijlpalen gezien worden, hoewel ook nu nog veel liefhebbers van het genre niet weten wat ze met Braxton precies moeten aanvangen. "Muziek voor het brein", wordt wel eens neerbuigend gezegd, maar daarmee doet men de man toch veel tekort. 'Composition 6', waarmee dit album opent, eindigt immers met een kermende saxofonist, die eerder zijn demonen heeft trachten uit te bannen in een verzengend gevecht met zijn instrument. Deze eerste compositie laat Braxton horen in trio-formaat, met bassist Dave Holland en drummer Philip Wilson. Holland trekt een deel van de compositie helemaal naar zich toe en plukt, strijkt of begeleidt even vloeiend als Braxton de lead neemt. Wilson is misschien iets te slaafs in dit nummer, hoewel een meer bevlogen aanpak van zijn kant het geheel potentieel volledig had onderuit gehaald. In ieder geval is dit nummer, samen met standard 'All the Things You Are' (weliswaar in een verregaand ontblote versie), een mooie introductie tot een muzikant die in 1972 nog zijn grootste successen moest boeken.
De publieke erkenning zou Braxton pas krijgen vanaf midden jaren '70, waarin de man een klassiek kwartet vormde met Dave Holland, Kenny Wheeler en Barry Altschul. Eerder zou ook Chick Corea hierin zetelen, maar gaandeweg steeds minder. Tegelijk werd Braxton opgemerkt in trio's en kwintetten, terwijl hij zeer actief bleef als componist. Merkwaardige stukken, zoals 'Composition No. 82 (for Four Orchestras)', zagen het licht en plaatsen de muzikant steeds meer in de schijnwerpers. Toch hangt ook vandaag nog een stuk schaduw over de rietblazer: dat van miskend, onbegrepen of juist overschat genie. De negen uur muziek die in 2008 bij Mosaic van deze man verscheen ('The Complete Arista Recordings of Anthony Braxton') hebben het mysterie alleen nog vergroot. Want hoe vaker men luistert, hoe meer ondoordringbaar de muziek soms kan worden.
Het is misschien merkwaardig dat mensen als Dave Holland in pompende bassen zouden voorzien voor een avant-gardistisch genie als Braxton, zeker in het aanschijn van het soort jazz waar de contrabassist tegenwoordig vooral mee naar buiten treedt. Toch aardt Holland erg goed in deze context, hoewel zijn wollige klank in 'All The Things You Are' steeds minder overtuigt, en juist Philip Wilson aan de drums des te meer gaat opvallen in positieve zin. Vervolgens gaat de plaat over in zijn tweede gedeelte, waarin Braxton in kwintetvorm aantreedt. Met John Stubblefield krijgt Braxton nu een tweede blazer om zijn hals, maar beide mannen trekken het geluid open door naar diverse instrumenten te grijpen. Niet alleen fluiten en klarinetten, ook extra percussie-instrumenten komen er plots aan te pas. En alsof dat nog niet verwarrend genoeg werkt, wisselt Jeanne Lee eerder klassiek gezongen improvisaties af met ruwe onomatopeeën of kwakende keelgeluiden. Dat Altschul en Holland uitstekend op elkaar zijn ingespeeld, is duidelijk en Braxton lijkt meer te kunnen ademen dan in de drukkende triocontext. Resultante is dat de muziek minder "dicht" zit, hoewel Braxton ook nu weer, in andere segmenten van zijn 'Composition 6', stevige prikken durft uitdelen. Het laatste grote half uur van deze cd is echter stemmiger uitgewerkt, wat een mooie en welkome afwisseling vormt met de trioterreur van eerder.
Zoals bij zowat alle van Braxtons albums, is dit geen cd voor het brede publiek. Zelfs begenadigde jazzliefhebbers die wat vrijheid kunnen verdragen, zullen misschien schrikken. Wanneer men echter de juiste golflengte te pakken krijgt en kan meedrijven op de stroom – van de ene bevreemdende muzikale scène naar het volgende occulte landschap – ontdekt men een erg mooi album. Voor avonturiers.
