Het repertoire van de Malinese gitarist Ali Farka Touré wordt wel eens omschreven als de missing link tussen de Amerikaanse blues en de Afrikaanse muziektradities. De gelijkenissen tussen Touré's muziek en die van delta blues-iconen als John Lee Hooker of Big Joe Williams zijn inderdaad frappant. Enerzijds is er het sterk repetitieve karakter van de melodieën en songstructuren, hetgeen typerend is voor de blues. Anderzijds is er de tekstthematiek (onbereikbare liefdes, maatschappijkritiek,...) en de diep doorleefde zangstijl die hieruit voortvloeit. Hierbij kan ook nog het initieel niet-commerciële karakter van de muziek als gemeenschappelijk kenmerk worden aangehaald. Volgens sommigen zijn er zelfs parallellen genoeg om te stellen dat Touré een hedendaagse vertolker is van de 'oerblues', zoals ze in Afrika werd gespeeld vóór de gedwongen migratie van miljoenen zwarten naar het Amerikaanse continent. Harde bewijzen zal men daar wellicht nooit voor kunnen vinden, en eigenlijk doen die gelijkenissen er ook niet zoveel toe. Op de dubbel-cd 'Red & Green' is immers goed te horen dat Touré een unieke stijl heeft, die geheel op zichzelf kan staan.
Wie grasduint in Touré's personalia, zal merken dat deze vijfenzestigjarige vader van elf kinderen er een zeer traditionele levenswijze op nahoudt. Het grootste deel van de dag bewerkt Touré zijn rijstvelden in Niafunké, een district in de Tombouctou-provincie – zonder elektriciteits- of telefoonaansluitingen – waarvan hij ook burgemeester is. Dit betekent echter niet dat Touré een wereldvreemd man is: van jongsaf reisde hij veel (zijn eerste optreden in Europa dateert al van 1968) en in de jaren zeventig werkte hij als geluidstechnicus voor de nationale radio-omroep. Het is in die studio's van Radio Mali dat Touré z'n eerste opnames maakte, die in de jaren zeventig en tachtig werden uitgebracht door het obscure Franse label Sonodisc. Dit alles was nog vóór zijn internationale doorbraak in de nineties, waarin hij onder andere een Grammy kreeg voor zijn samenwerking met Ry Cooder op de cd 'Talking Timbuktu'.
'Red & Green' is de integrale heruitgave van twee Sonodisc-lp's die al jarenlang onverkrijgbaar waren. Platenmaatschappij World Circuit heeft voor een state of the art re-release gezorgd: de analoge geluidsbanden zijn grondig geremastered, waardoor de luisteraar nog intenser wordt getroffen door de bevreemdende en onheilspellende atmosfeer die van Touré's muziek uitgaat. Openingsnummer 'Sidi Gouro' op 'Green' zet meteen de toon: met een klagende en getormenteerd klinkende stem zingt Touré in een Malinese taal over zijn oude jeugdvriend Hamdallaye, die hij al in geen jaren meer heeft gezien (of misschien zelfs dood is – hierover geven de lyrics, die in Engelse en Franse vertaling zijn afgedrukt in het zeer verzorgde cd-boekje, geen informatie). Hierbij wordt hij slechts begeleid door zijn akoestische gitaar en een rudimentaire ritmepartij van de calabash, een percussie-instrument waarvan het geluid lijkt op dat van een woodblock. Het is overigens niet echt nodig om op de hoogte te zijn van de achtergrond van de songtekst: Touré legt zijn ziel zó intens bloot in zijn stem – die bij momenten door merg en been gaat (in de positieve zin!) – dat het duidelijk is dat hier zeer diepgaande emoties worden bezongen.
De muzikale ingrediënten die Touré op 'Sidi Gouro' aanreikt, worden ook (her)gebruikt op de andere songs. Alle hebben ze dezelfde sobere instrumentale begeleiding van calabash en gitaar, waarbij Touré steeds kleine riffjes, doorspekt met arpeggio's, blijft herhalen en daardoor een soort trance-effect bereikt bij zichzelf of bij de luisteraar – of bij allebei. De calabash-partijen zijn niet altijd even indrukwekkend – soms zijn ze niet meer dan wat lukraak getik, zoals op 'L'Exode' –, maar op bijzonder sterke tracks als 'Laleïché' en 'N'timbara' bewijst calabash-speler Hammer Sankare dat zijn ritmepartijen ook zeer dynamisch kunnen klinken en dat ook hij een essentiële rol speelt in het 'Ali Farka Touré'-geluid.
De twee cd's van 'Red & Green' zijn misschien wat van het goede te veel: Touré's gitaarspel en melodieën kunnen na verloop van tijd een nogal monotone indruk maken. Maar wie 'Red & Green' met mate consumeert, zal in zijn muziek een eerlijke, pure en volledig originele stem uit het Afrikaanse continent horen.
Meer over Ali Farka Touré
Verder bij Kwadratuur
Interessante links
