In 2005 bracht het Zwitserse label Intakt een box uit met drie cd's waarop het kwintet van de Duitse pianist Alexander von Schlippenbach alle nummers van Monk speelde. Even volledig is de 'Ornette Coleman Anthology' van Aki Takase en Silke Eberhard niet te noemen, maar het muzikale resultaat is even verpletterend. Verspreid over twee cd's spelen de uit Japan afkomstige pianiste en de Duitse rietblazer composities die de Amerikaanse jazzsaxofonist en freejazz-voortrekker Ornette Coleman schreef tussen 1959 en 1968.
De heerlijke, soms ronduit catchy melodieën van Coleman zijn slechts één element in het tot stand komen van dit prachtige dubbelalbum. Aan de andere kant staat de aanpak van het uitvoerende en arrangerende duo. Takase en Eberhard spelen niet alleen Coleman, ze spelen er ook mee: de stukken worden immers op verschillende manieren belicht, waarbij het resultaat steeds sprankelend en spontaan blijft met de verfijning van klassieke kamermuziek. Zo slagen Takase en Eberhard er in een struinende Coleman te laten horen naast een sobere ('Lonely Woman') en een donkere ('Free'). Daartegenover schuwen ze ook de speelse kant van de componist niet, noch de standard Coleman, zoals die te horen is in het swingende 'The Blessing'. Zelf een Harry Potter Coleman ontbreekt niet door de dwarrelende prepared piano in 'Round Trip'.
Opmerkelijk fraai is de manier waarop Aki Takase en Silke Eberhard elkaar aanvullen. De Duitse heeft op altsax en (bas)klarinet een heerlijk en smakelijke sound die ideaal is voor het melodische aspect van de composities. Af en toe gaat ze overblazen, maar het blijft allemaal erg esthetisch. Takase op haar beurt zoekt sneller de extremen op: clusters à la Cecil Taylor, de dissonante abstractie van hedendaagse klassieke muziek, weerbarstige Monkiaanse hoempa, impressionistische momenten en het gebruik van prepared en inside piano. Bij haar zijn deze technieken geen trucjes, maar als weloverwogen keuzes waarbij alle klanken echt gaan deelnemen aan de muziek. Het meest indrukwekkend klinkt de pianiste in het afsluitende 'Una Muy Bonita' waar ze de begeleiding laat leven en borrelen en goochelt met repeterende formules en clusters.
De verbeelding van de dames zorgt er voor dat de nummers van Coleman alle kanten uit vliegen. De korte tracks zijn miniaturen terwijl de langere het toneel zijn van twee muzikanten die samenkomen, zich losmaken en elkaar terug opzoeken: compositie, improvisatie en vooral communicatie. In deze nummers verandert de muziek geregeld van vorm: niet als een eclectisch statement, maar als de logica zelf. Variatie en contrast tasten nergens de integriteit van de compositie of de uitvoerders aan. Zo kan een zuiderse habanera-referentie naast een onhoudbare drive ('The Disguise') staan. In 'Little Symphony' demonstreren de dames een polyfone themaverwerking waarbij classicisme en atonaliteit verzoend worden, terwijl 'I Heard it Over the Radio' in een canonstructuur geplaatst wordt. Voor 'Folk Tale' lijkt de inspiratie voornamelijk te komen uit de tempowisselingen van de cartoonmuziek, waarbij het duo de muziek laat marcheren, huppelen en sluipen. 'Focus on Sanity' is dan weer een opmerkelijk vrij stuk met akoestische ruis- en rammelgeluiden en een muzikaal verloop dat eerder in gestes, bewegingen en geluid gedacht is dan in duidelijke melodielijnen.
Minstens even indrukwekkend als de variatie en de integriteit is de autoriteit die Takase en Eberhard laten horen in hun samenspel. De ritmisch scherpe en speelse bochten in de thema's worden blindelings en accuraat genomen. Een zelfde aanvoelen is te horen in de momenten van vrije improvisatie: losjes uit de pols en met een perfect getimede verfijning. Takase en Eberhard weten zo goed wat ze aan het doen zijn dat ze elkaar, na een rondje vrij spelen, probleemloos terugvinden en dit zonder opzichtige hints. Ook hier is de communicatie tussen de twee dus hoorbaar. Of beter: tussen de drie, Ornette Coleman meegerekend. Deze 'Ornette Coleman Anthology' is immers een uitzonderlijk treffen van een uitmuntende componist en al even indrukwekkende muzikanten. Het resultaat is een dubbelalbum zoals er te weinig zijn: grappig, muzikaal integer, ontroerend en verbijsterend.
Meer over Aki Takase & Silke Eberhard
Verder bij Kwadratuur
Interessante links
