Het Duits-Nederlands-Belgische kwartet 1000 ontstaan in 2004 naar aanleiding van '1000 Years of Jazz', een concertreeks waar ook de naam van de groep uit afgeleid is. Op hun debuutplaat 'Unplayable' (2007) speelde de groep naast eigen composities ook gregoriaans of muziek van Bach of Wagner. Voor 'Played' vielen de externe schrijvers weg, maar daarmee nog niet de invloeden, want naast Ornette Coleman (het eigenzinnige thema van 'Pedestrian') of Charles Mingus lijkt de groep ook te knipogen naar brede koralen en Bachprecisie.
De tien stukken zijn van de hand van saxofonist en fluitist Jan Klare of groepscomposities. Improvisatie en compositie schuiven steeds mooi in en uit elkaar, waardoor de uitgeschreven fragmenten spontaan blijven klinken en de improvisaties een overzichtelijke structuur meekrijgen. In your face energiestoten of grote dramatische gebaren zijn niet aan de orde: klankeffecten lopen naadloos over in "klassiek" gespeelde melodieën en de volumes blijven moeiteloos binnen de perken. Expliciete virtuositeit is ook niet aan de orde, al valt tussen de technische beheersing van Klare, Maris, de Joode en Vatcher niet te ontkennen: die vormt echter geen doel op zich, maar stelt hen in staat heel vrij en soepel te reageren.
Van enige positioneringdrang hebben de vier geen last. Meermaals werken ze met duidelijke rolverdelingen en in de collectieve passages luisteren ze nauwgezet naar elkaar en klinken ze als een echte muzikale eenheid. Vooral de manier waarop de trompet van Maris en de sax van Klare versmelten is bij momenten wondermooi om horen en de manier waarop Vatcher zijn collega's in 'Warden' opstuwt en opjaagt, zorgt voor het dynamische hoogtepunt van het album.
Door de beperkte duur van de stukken en de herkenbare referenties is 'Played' een erg toegankelijke plaat geworden die echter nergens "gemakkelijk" klinkt. Vooral de composities van Klare doen meerdere belletjes rinkelen: van het statige samenspel van 'Panorama' en de rumble-groove van 'Fence' tot 'Fountain' dat draait als een elegante wals, maar wel in vierkwartsmaat staat. Opmerkelijke hoogtepunten zijn 'Skywalk' met een thema waarbij de blazers en de bas inpikken, met op het einde een brede jazzkoraal die de spanning optrekt in een ademloos lange boog.
Soms lopen de gecomponeerde en de geïmproviseerde wereld in elkaar over, zoals in 'Pavement' dat een vrije indruk maakt, maar waarbij de gelijklopende passages de compositie verraden. Een opmerkelijke rol is hier weggelegd voor Jan Klare op dwarsfluit die, in combinatie met Maris' trompet, het geluid van een Brandeburgs concerto van Bach oproept. In de andere richting is het vaak Vatcher die met typische swingreferenties de traditie binnensmokkelt in de groepsnummers. Dat ook deze tracks soms ook meer traditie in zich opnemen, is te horen in 'Museum' dat integraal in een doorrookte nachtclubsfeer baadt, inclusief gedempte trompet en borstels op de drums. De onstabiele, in de lucht hangende melodie verraadt echter dat het hier niet om een pastiche gaat.
'Played' is een album dat zweeft tussen vrije improvisatie en compositie, een muzikaal niemandsland waar geen grenzen zijn en de muzikant dus alle mogelijkheden en verantwoordelijkheden heeft: een concept dat door de vier muzikanten van 1000 heel spontaan en muzikaal ingevuld wordt.
Meer over 1000
Verder bij Kwadratuur
Interessante links
