Sommige muzikanten kiezen “hun” instrument al in hun kinderjaren, anderen doen er iets langer over. De Amerikaan Mark Helias (1950) behoort tot de tweede categorie. Pas op 20-jarige leeftijd begon hij contrabas te spelen, wat hem niet belette om zeven jaar later al een de zijde van Anthony Braxton te verschijnen, zoals te horen op ‘Anthony Braxton Quintet (Basel) 1977’. Later speelde Hemmingway samen met o.a. Marty Ehrlich, Gerry Hemingway, Michael Moore, Simon Nabatov, Dewey Redman en Cecil Taylor.
Zijn eerste album onder eigen naam ‘Split Image’ verscheen midden de jaren ’80 met een kwartet dat naast Helias zelf bestond uit saxofonist Tim Berne, slagwerker Gerry Hemingway en trompettist Herb Robertson, namen die later in de carrière van de bassist terug zouden opduiken.
Voor Open Loose beperkt Helias zich tot de trioformule, met drummer Tom Rainey en saxofonist Tony Malaby, soms aangevuld of vervangen door respectievelijk Gerald Cleaver en Ellery Eskelin. Hun eerste plaat ‘Come Ahead Back’ verscheen in 1998 op het Koch-label. Opvolger ‘New School’ vond onderdak bij Enja en de drie volgende releases bracht Helias uit via zijn eigen Radio Legs: een uitgeverij-platenlabel-productiebedrijfje dat Helias oprichtte in 1977 en waarmee hij zijn eigen muziek verspreidt, realiseert en beheert.
Naast Open Loose is Mark Helias ook te horen in BassDrumBone (met Gerry Hemingway en trombonist Ray Anderson), het basduo The Marks Brothers (met voornaamgenoot Mark Dresser) en als solobassist. Hij schrijft ook muziek voor films en ensembles van diverse bezettingen.
‘Strange Unison’ is de vijfde en voorlopig laatst cd van Open Loose en verscheen in 2008. Het album laat een trio horen dat elkaar door en door kent en daardoor grote risico’s kan nemen zonder met de billen dicht te moeten spelen. Het samenspel tussen de drie wordt gekenmerkt door een grote vanzelfsprekendheid, alsof de ene muzikant de gedachten van de andere kan lezen. Hier en daar helemaal vrij, dan weer strak afgelijnd, maar meestal ergens tussen deze twee uitersten in, leeft en borrelt de muziek van het drietal. ‘Illustrate’ is daarvan een hoogtepunt.
De track, net als de andere nummers een compositie van Helias, is een van de meest energieke van de plaat. Enerzijds dankzij het geanimeerde drumwerk waarin Rainey flirt met funk en latin, maar met de nodige hoeken, kanten en onregelmatigheden die voorkomen dat de muziek zich in deze regionen zou settelen. Anderzijds is het indrukwekkend om horen hoe de drie, ondanks de duidelijke eenheid die ze vormen, toch hun eigen weg gaan.
Hoe gretig Helias en Rainey klinken is te horen aan de duopassage, waarin de energie van de ene niet moet onderdoen voor de andere. Wanneer ze de onderbouw vormen voor de solo van Malaby, kan deze laatste meeprofiteren van de energie van zijn collega’s. Door het overblazen mooi te integreren in het verloop van zijn improvisatie, ook in het lage register te woelen en vooral heel flexibel op- en af te bouwen, klinkt zijn solo heel organisch: dit is niet het werk van een muzikant die in een rechte lijn naar de climax doorstoomt, maar iemand die veel meer te vertellen heeft.
