De Hongaarse componist György Ligeti wordt geboren in Dicsőszentmárton (nu Tîrnăveni) op 28 mei 1923. Als 18-jarige begint hij te studeren aan het Klausenburg conservatorium bij Ferenc Farkas, maar twee jaar later staakt hij zijn studies om ze van 1945 tot 1949 verder te zetten aan de Franz Liszt Academie in Budapest waar hij ook weer onder andere bij Farkas terecht komt. Als zoon van Hongaars-Joodse ouders heeft de Tweede Wereldoorlog een diepgaande invloed op zijn verder leven. Niet alleen verliest hij zijn vader en zijn broer in de concentratiekampen, Ligeti zou ook altijd een afkeer blijven hebben van totalitaire systemen, zowel in de politiek als muzikaal. In december 1956, na de Hongaarse Revolutie, ontvlucht Ligeti het communisme en vestigt hij zich in West-Duitsland, waar hij als freelancer werkt voor de radio in Keulen. Van dan af begint een opmars die Ligeti naar een grote status binnen en buiten de klassieke muziek zal brengen.
Het eerste succes komt er met 'Artikulation' dat Ligeti schreef na studie van de muziek van Stockhausen, Boulez en Kagel. Hij houdt het echter niet bij deze invloeden en geleidelijk aan laat hij zich inspireren door zowel modernistische experimenten en elektronica als door onder andere jazz, renaissancemuziek, rock of mechanische muziek. Door het heel persoonlijk verwerken van deze invloeden ontwikkelt Ligeti een muziektaal die tegelijk herkenbaar en heel persoonlijk is, een balans die door componisten vaak gezocht, maar zelden gevonden wordt. Ook het niet-klassieke concertpubliek leert de muziek van Ligeti kennen, voornamelijk wanneer die gebruikt wordt voor de soundtracks van films. Vooral regisseur Stanley Kubrick speelt daarin een grote rol en gebruikt Ligeti's muziek voor '2001: A Space Odyssey' (1968), 'The Shining' (1980) en 'Eyes Wide Shut' (1999). Ligeti overlijdt op 12 juni 2006.
Over de audio
Ligeti schreef zijn 'Vioolconcerto' tussen 1989 en 1992 en het werk verscheen in twee versies, beide opgedragen aan en gecreëerd door de Duitse violist Saschko Gawriloff. In een eerste versie bestond het werk slechts uit drie delen en was het 'Intermezzo' het slotdeel van de compositie. In de definitieve versie kwam dit deel midden in het werk van het nu vijfdelige stuk terecht.
De opbouw van het werk is opvallend eenvoudig, maar mist zijn impact niet. Een vioolmelodie ontwikkelt zich op een bedje van lang aangehouden tonen, contrapuntische melodieën van de blazers en dalende figuren. Aanvankelijk klinken deze dalende figuren als kometen die van op aarde waargenomen worden: helder zicht- en hoorbaar, maar totaal ongevaarlijk. Geleidelijk aan gaan de dalende lijnen de andere bestanddelen overheersen en lijkt het alsof de kometen steeds dichter bij de aarde passeren, met een onafwendbare confrontatie als gevolg.
Meer over György Ligeti
Verder bij Kwadratuur
Interessante links
