De Hongaarse componist György Ligeti wordt geboren in Dicsőszentmárton (nu Tîrnăveni) op 28 mei 1923. Als 18-jarige begint hij te studeren aan het Klausenburg conservatorium bij Ferenc Farkas, maar twee jaar later staakt hij zijn studies om ze van 1945 tot 1949 verder te zetten aan de Franz Liszt Academie in Budapest waar hij ook weer onder andere bij Farkas terecht komt. Als zoon van Hongaars-Joodse ouders heeft de Tweede Wereldoorlog een diepgaande invloed op zijn verder leven. Niet alleen verliest hij zijn vader en zijn broer in de concentratiekampen, Ligeti zou ook altijd een afkeer blijven hebben van totalitaire systemen, zowel in de politiek als muzikaal. In december 1956, na de Hongaarse Revolutie, ontvlucht Ligeti het communisme en vestigt hij zich in West-Duitsland, waar hij als freelancer werkt voor de radio in Keulen. Van dan af begint een opmars die Ligeti naar een grote status binnen en buiten de klassieke muziek zal brengen.
Het eerste succes komt er met 'Artikulation' dat Ligeti schreef na studie van de muziek van Stockhausen, Boulez en Kagel. Hij houdt het echter niet bij deze invloeden en geleidelijk aan laat hij zich inspireren door zowel modernistische experimenten en elektronica als door onder andere jazz, renaissancemuziek, rock of mechanische muziek. Door het heel persoonlijk verwerken van deze invloeden ontwikkelt Ligeti een muziektaal die tegelijk herkenbaar en heel persoonlijk is, een balans die door componisten vaak gezocht, maar zelden gevonden wordt. Ook het niet-klassieke concertpubliek leert de muziek van Ligeti kennen, voornamelijk wanneer die gebruikt wordt voor de soundtracks van films. Vooral regisseur Stanley Kubrick speelt daarin een grote rol en gebruikt Ligeti's muziek voor '2001: A Space Odyssey' (1968), 'The Shining' (1980) en 'Eyes Wide Shut' (1999). Ligeti overlijdt op 12 juni 2006.
Over de audio
'Galamb Borong' is de eerste 'Etude' uit het tweede boek van Ligeti dat hij schreef tussen 1988 en 1994. Voor 'Galamb Borong' putte Ligeti inspiratie uit de Indonesische gamelanmuziek. Toch houdt Ligeti de muziek van hemzelf, zoals ook mag blijken uit de titel: 'Galamb Borong' mag dan Indonesisch klinken, maar een betekenis heeft de combinatie van de twee woorden niet.
In deze pianostudie speelt Ligeti een spel dat hij wel vaker met de luisteraar speelt en waarmee hij die van de aarde wegplukt en in een imaginair landschap neerzet. De muziek bestaat uit kleine motiefjes, maar laat zich niet in een duidelijk schema vatten. Wel zijn er grote tendensen (stijgend of dalend), maar meer dan deze richtingaanwijzers zijn er voor de luisteraar niet bij. Bovendien speelt Ligeti graag met dynamische contrasten en is het stuk (hoewel het heel vanzelfsprekend klinkt zoals het hier gespeeld wordt door Jan Michiels) van een stevig virtuoos gehalte, niet in het minst door de vingervlugheid en het spelen in diverse lagen. Wie de moeite neemt om alle kleine hoekjes kantjes van het stuk(je) te leren kennen, zal snel doorhebben dat tien vingers maar net genoeg zijn.
Meer over György Ligeti
Verder bij Kwadratuur
Interessante links
