De muziekgeschiedenis heeft geen grotere wonderkinderen gekend dan Wolfgang Amadeus Mozart. Of toch? Erich Wolfgang Korngold, wiens geboorte- en sterfdatum we dit jaar vieren (hij leefde van 1897 tot 1957) was minstens even zo begaafd als zijn bijna honderdvijftig jaar oudere landgenoot. Korngold groeide op in een burgerlijke Weense familie en kreeg muziek als het ware met de paplepel binnengegoten. Een van de avondlijke bezigheden van zijn familie was het muzikaal uitbeelden, aan de piano, van uiteenlopende situaties en stereotype personages en toen de negen jaar oude Korngold daarin een uitzonderlijk talent aan de dag legde, werd hij opgemerkt door Gustav Mahler. Die stuurde hem voor compositielessen door naar Alexander von Zemlinsky, in die tijd een van de Weense muziekwerelds meest gerespecteerde figuren. Een hele reeks composities, liederen, kamermuziek en orkestwerken volgden al snel. Zijn eerste opera schreef hij toen hij zeventien jaar oud was. Bovendien ging Korngold zo intuïtief met vormstructuur, harmonie en instrumentatie om dat hij al op jonge leeftijd tot Europa's muzikale avant-garde begon te behoren. Zijn carrière als componist werd kortstondig onderbroken door een jaar dienstplicht in het Oostenrijkse leger tijdens de eerste wereldoorlog. Zolang Korngold in Europa leefde, werden zijn composities erg regelmatig uitgevoerd en was hij de protégé van onder andere Richard Strauss. Toen nazi-Duitsland Oostenrijk annexeerde, vluchtte hij echter naar Amerika, waar hij zich de volgende elf jaar voornamelijk met filmmuziek zou bezig houden. Toen hij in 1947 naar Europa terugkeerde, legde hij zich opnieuw op 'ernstige' muziek toe maar moest hij vaststellen dat Europa's muzikale elite zich van zijn laat-romantische stijl had afgekeerd: Korngold, vernieuwer tijdens zijn jeugd, was niet modernistisch genoeg meer. Hij stierf, wat verbitterd, in 1957 en sindsdien worden weinig van zijn werken met enige regelmaat meer uitgevoerd.
Over de audio
De Lieder des Abschieds dateren uit 1921 en vinden hun oorsprong in een lied dat Korngold tijdens de eerste wereldoorlog schreef en de oorspronkelijke titel 'Österreichischer Soldatenabschied' droeg. Overtuigd van de muzikale kwaliteit van zijn compositie, besloot Korngold haar aan te vullen met drie extra liederen en hij vroeg de dichter Ernst Lothar om twee nieuwe gedichten voor deze cyclus te schrijven. Het resultaat was een vierdelige liedcyclus, in een voor Korngold ongewoon ernstige, elegische sfeer. De keuze voor een altstem als solist doet denken aan Mahlers 'Das Lied van der Erde' en Korngolds stijl heeft inderdaad veel gemeen met de orkestliederen van Mahler of de opera's van Richard Strauss. Ondanks de titel 'Sterbelied' is het eerste lied uit dit werk eerder hoopvol van karakter: de atmosfeer wordt goed samengevat in de eerste twee regels van het gedicht: "Lass, Liebster, wenn ich tot bin, lass du van klagen ab' (Zie af, lieveling, als ik dood ben, zie af van klagen)...
Alt Linda Finnie zet een mooie en gevoelige interpretatie van Korngolds muziek neer. Haar wat stereotype vibratogebruik willen we haar dan ook gemakkelijk vergeven en trouwens, vele alten zingen met veel meer vibrato, dus storen doet het geenszins. Korngolds harmonieën zijn gewaagd en hij maakt niet zelden gebruik van dissonanten en akkoord- of toonaardvreemde noten. De eerste inzet van de alt, de allereerste noot zelfs is daar een goed voorbeeld van. Toch is deze muziek duidelijk nog ver verwijderd van de atonaliteit. En blijft hij erg toegankelijk klinken. Let op de mooie, delicate orkestratie en let ook vooral op de geraffineerde, subtiele klank die voormalig chef-dirigent Sir Edward Downer uit zijn BBC Philharmonic krijgt en die Korngolds gelaagde orkestrale textuur mooi overbrengen.
Meer over Erich Wolfgang Korngold
Verder bij Kwadratuur
Interessante links
