De carrière van de Amerikaanse componist Charles Ives is er niet meteen één die beantwoordt aan het romantische beeld van de wereldvreemde kunstenaar. Geboren in 1874 begint Ives op jonge leeftijd te componeren, maar is hij evenzeer begaan met sport, in het bijzonder baseball. Op 20-jarige leeftijd trekt hij naar de universiteit van Yale, waar hij geen goede student blijkt te zijn. Voor zowat alles buiten muziek en literatuur zakt hij. Aan de universiteit wekt hij zijn eerste grote werken (zijn eerste symfonie en strijkkwartet) af. Opmerkelijk genoeg kiest hij er na zijn studies niet voor om professioneel met muziek bezig te zijn, maar begint hij een succesvolle carrière in de verzekeringswereld. Componeren wordt voor hem iets voor zijn vrije tijd: 's avonds, in het weekend of tijdens vakanties. Dat belet Ives niet om van de jaren tussen 1908 en 1920 een compositorisch uiterst actieve periode te maken, zij het dan wel één in quasi totale afzondering. Op enkele uitzonderingen na heeft Ives zijn eigen muziek nooit in een publieke uitvoering gehoord.
In 1918 wordt Ives getroffen door een hartaanval, waarna hij het geweer van schouder verandert. Halverwege de jaren '20 stopt hij zelfs met componeren en legt hij zich meer toe op het uitgevoerd krijgen van zijn muziek. Hiervoor krijgt hij hulp en steun van onder andere de componist Henry Cowell, de pianist John Kirkpatrick en de dirigenten Lou Harrison en Leonard Bernstein. Voor zijn derde symfonie ontvangt Ives in 1947 de beroemde Pulitzer Prize. Ives sterft in 1954.
De opname die Daan Vandewalle in 1996 maakte van Ives' 'Concord Sonata' ontlokte bij een Amerikaanse criticus de reactie dat Vandewalle veel Amerikaanse pianisten het schaamrood op de wangen bezorgt. Vandewalle geldt dan ook als een vooraanstaand uitvoerder van moderne pianomuziek. Hij studeerde in Gent bij Claude Coppens en aan het Mills College in California bij Alvin Curran die later het 12de deel van de 'Inner Cities' aan Vandewalle zou opdragen. Als improvisator werkte Vandewalle samen met een indrukwekkende lijst muzikanten als David Moss, Fred Frith, Han Bennink, Chris Cutler of Tom Cora en als recitalpianist was hij te horen in heel Europa, maar ook in de VS en China. Op zijn repertoire staat onder andere het hele oeuvre van Ives, het pianoconcerto van Ligeti en de 'Sonatas & Interludes' van Cage.
Over de audio
De 'Concord Sonata' (voluit: Second Piano Sonata "Concord. Mass., 1840-60"), Ives' tweede pianosonate, ontstond in de vruchtbare jaren van Ives' output. Hij werkte graag aan verschillende stukken tegelijkertijd, zodat hij tijdens het schrijven aan de 'Concord Sonata' in 1911 ook bezig was met een tweede strijkkwartet, een vierde symfonie, verschillende songs en 'The Robert Browning Overture'. In 1915 rondde hij de 'Concord' af en hij herwerkte het stuk in 1919. Voor een officiële publicatie was het echter wachten tot in 1922. Toen Ives besloot om, na zijn hartaanval van 1918, zijn eigen muziek wat meer te gaan promoten, werd deze tweede sonate het eerste werk waarvoor hij zich expliciet inzette. De eerste volledige uitvoering kwam er in 1938 door John Kirkpatrick, die ook Ives' muziek catalogeerde aan de universiteit van Yale. De eerste opname van de 'Concord Sonata' verscheen in 1948 en werd ook ingespeeld door Kirkpatrick.
De 'Concord Sonata' is een reeks meditaties op vier grote mystieke schrijvers: Ralph Waldo Emerson, Nathaniel Hawthorne, de Alcotts (Amos Bronson en Louisa May) en Henri David Thorau. De titel verwijst naar het stadje en de periode waar en waarin deze schrijvers werkten.
Zoals wel vaker het geval is bij Ives zit ook de 'Concord Sonata' vol met citaten en verwijzingen. Zo grijpt hij in elk deel terug naar het bekende motief van Beethovens vijfde symfonie, maar smokkelt hij ook verwijzingen naar Wagners 'Tristan & Isolde', Debussy's 'Children's Corner' en de pianosonate op. 29 ('Hammerklavier'), weer van Beethoven, binnen. Uit de populaire of de religieuze muziekcultuur gebruikt hij songs als 'Columbia, Gem of the Ocean', 'Loch Lomond', 'Missionary Chant' of 'Massa's in De Cold Ground'.
Deze opname is niet meer verkrijgbaar.
Meer over Charles Ives
Verder bij Kwadratuur
Interessante links
