Eind januari cureert de redactie van het magazine Gonzo (circus) in het Instituut voor Avantgardistische Recreatie Worm vijf late night shows tijdens het Internationaal Film Festival Rotterdam. Dat het beeld naast de muziek een speciale rol krijgt toebedeeld, kan geen verrassing zijn; dat de aantredende artiesten weinig uitstaans hebben met de mainstream al evenmin.
Wat vroeger een “onafhankelijk toonafgevend tijdschrift over vernieuwende muziek en cultuur” was, is nu een magazine “over vernieuwende muziek en cultuur” geworden. De oude baseline legde meer de nadruk op de meerwaarde die Gonzo (circus) had voor elke lezende muziekliefhebber: bij elke editie van het magazine kreeg (en krijgt) die een Mind the Gap compilatie-cd met al te zelden gehoorde muziek. Deze reeks is begin 2013 aan een honderdste schijfje toe en dat wordt tijdens het IFFR gepast gevierd.
Dat zelfs in het haast totaal gedigitaliseerde tijdperk een bijgeleverde cd nog steeds iets betekent, zegt veel over het belang van Gonzo (circus). Meer dan eender welk ander Nederlandstalig tijdschrift is het verantwoordelijk voor het uitdragen van een (muziek)cultuur die zich onder de radar van de grootste gemene deler afspeelt. Zo bracht het vanaf 1991 nietsvermoedende oren in contact met de eerste oprispingen van drum’n’bass (voor die Werchterfähig werd), dronemetal, schoonmoederwerende elektronica en al wat daar tussen ligt, inclusief occasioneel een uitstapje naar de freejazz of de hedendaagse gecomponeerde muziek. Dat speelveld is meteen ook het gebied waarop de curatoren van de late night shows zich begeven hebben, shows die bovendien heel wat zeldzame en soms zelfs onuitgegeven samenwerkingen laten horen.
De Belgen nodigen uit
Voer voor gitaarliefhebbers is er met Dans Dans (Bert Dockx, Fred Jacques en Steven Cassiers stoppen een repertoire dat varieert van Sun Ra tot Wannes Van de Velde in een rock-jazz outfit) en Prairie dat door ambient en postrock beïnvloede muziek levert bij Super 8-beelden van Khristine Gillard: ongemakkelijk, maar niet pikzwart of loodzwaar.
De avond wordt afgesloten met een dj-set van de Finse regisseur Mika Taanila en medewerkers van Gonzo (circus) die trouwens ook op de volgende avonden het publiek uitgeleide zullen doen. Tevens wordt hier de honderdste Mind the Gap release voorgesteld, een dubbel-cd met muziek van onder andere Machinefabriek en later op het festival verschijnende artiesten als Kreng en Felix Kubin.
Beeld wordt klank
De tweede avond van de Mind the Gap Nights (25 janurai) staat in het teken van onuitgegeven samenwerkingen met een sterke Nederlandse inbreng. Noise- en geluidskunstenaar Gert-Jan Prins is een van de bekende gezichten van de Nederlandse elektronicawereld. Hij was reeds eerder te horen op festivals als de Gaudeamus Muziekweek en November Music en hij maakt deel uit van het elektronisch “orkest” MIMEO, met internationale zwaargewichten als Christian Fennesz, Keith Rowe, Rafael Toral en Kaffee Matthews. Hij zal te horen zijn samen met kunstenares Mariska De Groot in de performance ‘Quadtone Extended’, gebaseerd op De Groots ‘Quadtone’: een voorstelling waarbij roterende platen licht blokkeren of doorlaten en de zo ontstane lichtpatronen in hoorbare frequenties worden omgezet.
Louter klinkend is de combinatie van Kreng en Okkyung Lee. Lee is een Koreaanse celliste met diploma’s van het Berklee College of Music (hedendaagse compositie) en het New England Conservatory of Music (hedendaagse improvisatie) op zak die samenspeelde met onder meer Thurston Moore, Ikue Mori en C Spencer Yeh. Vorig jaar trad ze al eens solistisch aan op het IFFR en dit jaar werkt ze samen met de Belgische muzikant en acteur Pepijn Caudron, alias Kreng. Als muzikant maakte hij naam als leverancier van de soundtrack bij de spraakmakende en niet zelden shockerende producties van het theatergezelschap Abattoir Fermé. Zijn muziek is bij momenten zwaar orkestraal met Wagneriaanse allures, maar klinkt tegelijkertijd ritueel en bezwerend en levert vaak de fysieke sensatie van diep vibrerende drones. Vorig jaar verscheen op Miasmah een box met vier lp’s en een ep gevuld met Krengs werk voor Abattoir Fermé. Hoe duister zijn muziek ook mag klinken, ze is en blijft rijk aan details, waarmee hij meteen een veelbelovende tegenspeler vormt voor het cellospel van Lee dat focust op kleine effecten en details.
Geknipte beelden
Op 26 januari wordt het programma grotendeels ingevuld door soloacts. Alleen de combinatie van de stuiterelektronica van Felix Kubin en de stop-motion-films van Martha Colburn is een samenwerking. Wie met de typische filmtechniek meteen Wallace & Gromit-achtige humor en charme verwacht, kijkt beter uit. Colburns beeldcollages zijn niet meteen van het aaibare soort. Het hallucinante ‘Big Bug Attack’, het resultaat van een vroegere samenwerking tussen Kubin en Colburn, is te vinden op Vimeo en kan dienen als een goede opwarmer.
Voor de dj’s van Gonzo (circus) tenslotte de avond afsluiten is er op zaterdag nog een liveset van de Canadees Scott Montieth, beter bekend als de met droge technoklanken en een dubby feel stoeiende Deadbeat.
Geprepareerde projectoren
Zoals de eerste Mind the Gap-Night Belgisch kleurde en de tweede Nederlands, zo staat die van 27 januari in het teken van de Franse muziekscène met vertegenwoordigers uit heel uiteenlopende genres en met heel verschillende achtergronden. Zo werkte Romain Kronenberg vier jaar lang als sound designer aan het Ircam, het vermaarde Parijse centrum voor elektronische muziek. Tegenwoordig laat deze gewezen student theologie een sterk minimalistische inslag horen, wat zijn muziek opvallend toegankelijk maakt, zeker wanneer die gebracht wordt met herkenbare instrumenten. Op het IFFR verschijnt Kronenberg ten tonele om met gitaar en elektronica om gedurende een half uur filmmateriaal van hemzelf, Robert Todd en Greg Pope & Karel Doing te begeleiden.
De eerste live-samenwerking van de avond komt voor rekening van Hyperbang waarvoor beelden van geprepareerde 16mm projectors (Gaëlle Rouard) en gemixte beelden en stroboscoopeffecten (Christophe Cardoen) begeleid worden door de basgitaar van David Chiesa: een bij momenten claustrofobisch en industrieel aandoend geheel.
Vrolijke Harry
De slotavond van de reeks late night shows op 28 januari is in meerdere opzichten een speciaal geval: geen unieke samenwerkingen, geen audiovisuele spektakels, geen abstracte elektronica, claustrofobische drones, technobeats of vrije improvisatie meer, maar een avond die integraal in het teken staat van de Rotterdamse cultmuzikant Harry Merry. Als een combinatie van Moondog en Daniel Johnston lijkt hij weggelopen uit een andere wereld, een waarin de matrozenpakjes van Peppi en Kokki het goed kunnen vinden met wollig-flashy ‘70s kleurtjes. Ergens tussen kitsch en tegendraadse songwriting (Harry Merry schuwt de bizarre melodielijnen en de dissonanten niet) klinkt de muziek prettig gestoord, al moet de luisteraar wel meewillen in de carnavaleske gekte.
Over Harry Merry werd de documentaire ‘Hier is Harry Merry’ gemaakt en die gaat op het IFFR in première waarna de avond wordt verder gezet met een live-optreden van Harry Merry zelf. Het mag al eens wat fleuriger zijn. Zelfs op de Mind the Gap Nights.
