Hondervijftig jaar geleden werd Gustav Mahler geboren en dat is reden genoeg voor het KlaraFestival om de muziek van deze componist als uitgangspunt te nemen van 7 tot en met 17 september.
Anno 2010 is Gustav Mahler als componist goed vertegenwoordigd in het vaak gespeelde concertrepertoire. Tijdens zijn leven was zijn faam echter grotendeels gebaseerd op zijn carrière als dirigent met vaste betrekkingen in o.a. Ljubljana, Praag, Boedapest, Leipzig, maar vooral Wenen en New York. Over Mahler gaan heel wat anekdotes en legenden rond. Inderdaad, hij was niet vies van wat carrièreplanning (in 1897 liet hij zich dopen tot katholiek om aangesteld te kunnen worden aan de Weense Hofopera) en naar het einde van zijn leven bezocht hij Sigmund Freud, omwille van zijn huwelijksproblemen en de ontrouw van zijn echtgenote Alma Mahler (die een affaire had met de beroemde architect Walter Gropius, met wie ze later ook zou trouwen).
Wie het prentje van de componist daarmee besluit, negeert uiteraard het indrukwekkende muzikale oeuvre dat zich centreert rond twee polen: negen en een halve symfonie, niet zelden voor een gigantisch orkestapparaat en een reeks Lieder, een repertoire waarop grote namen hun reputatie gevestigd hebben of hun tanden op stuk beten.
Mahler XL en M
Van beduidend kleinere afmetingen is de uitvoering van ‘Das Lied von der Erde’ in een bewerking van Arnold Schoenberg met o.a. dirigent Yoel Gamzou, mezzo-sopraan Kristina Hammerström, tenor Helge Rønning en cellist Gavriel Lipkind. Het koor Accentus plooit Mahler op een heel andere manier en brengt koorbewerkingen van ondermeer het Lied ‘Ich bin der Welt abhanden gekommen’ en het slotdeel de derde symfonie.
Mahlers Liedrepertoire is ook in authentieke vorm te horen. Op 15 september brengt tenor Werner Güda, begeleid door het Concerto Köln (artist in residence) de eerste vier ‘Rückert Lieder’ en een dag later dirigeert Philippe Herreweghe deFilharmonie en de mezzo-sopraan Dagmar Peckova in de ‘Kindertotenlieder’. Mahler schreef deze Lieder in 1904, drie jaar voor het noodlot, waar de gedichten van Friedrich Rückert over handelen hem zelf trof met de dood van zijn dochter Marie. Wie liever niet tot ’s avonds wil wachten en voor het avondeten zijn portie Mahler wil nuttigen, kan op 12 september naar het familie brunchconcert van het Brussels Philharmonic, dat met bariton Wiard Witholt tekent voor de ‘Lieder eines fahrenden Gesellen’ en het ‘Adagio’ uit de tiende, onafgewerkte, symfonie.
Mahler in de kantlijn
In 1902 trouwde Gustav Mahler met Alma Mahler (geboren Schindler) die daarvoor, op vraag van haar echtgenoot, toestemde om op te houden met zelf componeren. Op 16 september brengen de alt Marie-Nicole Lemieux en pianist Daniel Blumenthal tijdens hun recital in De Munt enkele Lieder van mevrouw Mahler, naast werk van Chausson en Debussy.
Op 15 november wordt het nachtelijke deel van het KlaraFestival uitzonderlijk verplaatst naar de club K-Nal aan de Havenlaan voor dj-sets klassieke muziek, een optreden van Shameboy (van wie een Mahler-remix te oren is op site van het festival) en de gemakkelijk te voorspellen aanwezigheid van pianist Uri Caine die nog eens Mahler door de jazz, blues en stride molen komt draaien: bij een eerste confrontatie steeds indrukwekkend, maar daarna al snel routineus. Een meer orkestraal (maar natuurlijk ook veel duurder) Mahlerproject van deze pianist, zou interessanter geweest zijn.
Dat de muziek van Mahler het goed doet in de filmwereld, is de organistoren van KlaraFestival niet ontgaan. In Cinematek zijn tijdens het festival drie films te zien waarin de symfonieën van Mahler een centrale plaats innemen, waaronder uiteraard ‘Death in Venice’ van Luchino Visconti, een prent naar het boek van Thomas Mann dat volgens Visconti over Mahler zelf gaat.
Koninklijk Concertgebouworkest en creaties
De enige concertreeks die zo goed als Mahler-vrij is, zijn de middagconcerten die plaats hebben in de Fioccozaal van De Munt en die vrijwel integraal gewijd zijn aan kamermuziek uit de romantiek. Fluitist Alexis Kossenko nodigt vrienden uit voor programma’s rond Franse romantiek, Beethoven en de muziek van de virtuoze broers Franz & Karl Doppler. Pianisten Stefania Neonato en Nelson Goerner spelen respectievelijk Schubert en Chopin, de befaamde Andreas Staier is met violist Daniel Sepec te horen in Schumann en het Maeterlinck Quartet kent haar vuurdoop met Schoenberg en Zemlinsky. Het enige werk van Gustav Mahler tijdens deze concerten is te horen op 14 september wanneer het Lipkind Quartet en pianist Håkon Austbø Mahlers onvoltooide pianokwartet – een jeugdwerk – spelen.
Tussen alle grootse en minder grootse romantiek door, laat het KlaraFestival ook af en toe een gaatje vallen voor nieuwer werk. Zo brengt het NOB de creatie van Bert Vanhecke’s ‘Danse de la Terre’ (naast de ‘Symfonie in d’ van Franck en het vijfde vioolconcerto van Vieuxtemps). Het Ensemble Musiques Nouvelles speelt in De Munt een programma dat integraal uit muziek van Philippe Boesmans bestaat, waaronder de creatie van diens ‘Chambres d’à Côté’ en voor de late night van 16 september speelt The Lutosławski Quartet Wroclaw strijkkwartetten van haar aanvoerder Marcin Markowicz. Op de wip tussen oud en nieuw zit de nieuwe productie van choreografe Claire Croizé. Haar ‘Vor deinem Thron’ draait rond de muziek van Bach (uitgevoerd door B’Rock) en is te zien in het Kaaitheater op 11 en 12 september.
Van het station naar de woonkamer
Voor wie dit alles te massaal vindt, zijn er naar jaarlijkse traditie de living room concerts waarbij gastvrije Brusselaars hun woonkamer openzetten voor muzikanten en luisteraars. Jazz, wereldmuziek en klassiek zijn zo te horen achter de gevels van de Matongéwijk en Koekelberg, op respectievelijk 11 en 12 september. Meer details over deze concerten zijn te vinden op de site van deze concertreeks zelf.
