Jazz Middelheim 2014

---

Vorig jaar zette Jazz Middelheim een heuse stap richting vernieuwing door met een artist in residence in zee te gaan. Een jaar later neemt Vijay Iyer, een van dé jazzpersoonlijkheden van dit moment, die fakkel over van de Armeense pianist Tigran. Van Gent Jazz leende men in Antwerpen overigens het idee om een alternatief podium uit de grond te stampen: ongetwijfeld een meerwaarde die de leemtes tussen de concerten kan opvullen. Verder pakt de organisatie uit met namen als Herbie Hancock, Wayne Shorter, Dave Douglas en Avishai Cohen. Kortom wie op de affiche van deze editie niets vindt om naar uit te kijken, heeft last van kieskeurigheid.

Voor de aftrap op donderdag kruipt er meteen een hele hoop volk op het podium. MikMâäk is immers de grote broer van Mâäk, het Belgische ensemble dat de laatste jaren in verschillende bezettingen mooi weer maakte. Onder het trio trompettisten (Bart Maris, Laurent Blondiau en Jean Paul Estiévenar) of saxofonisten (Guillaume Orti, Jeroen Van Herzeele en Bo Van der Werf) een favoriet moeten kiezen, is onbegonnen werk. Daarnaast vuurt Fabian Fiorini zijn zoals gewoonlijk donderende akkoorden af van aan de piano en neemt João Lobo het geheel waar aan de drums. Aan individueel talent ontbreekt het deze band in geen geval, maar of er sprake is van genoeg onderlinge wisselwerking zal moeten blijken. Gezien zowat alle bandleden een goede reputatie hebben wanneer het gaat om coherent musiceren, lijkt het met MikMâäk echter niet te kunnen misgaan. Hetzelfde geldt voor Vijay Iyer’s eerste concert. Hij speelt met een sextet, een bezetting waarmee de man nog geen opname inblikte. Wel deed hij al een aantal steden aan met deze drie blazers. Van Mark Shim zegt Iyer zelf dat het een van de beste saxofonisten van zijn generatie is en over “legende” Graham Haynes (op cornet en bugel) spreekt de bandleider nog meer lovend. Verder zijn het niet Rudresh Mahanthappa of Iyers vaste trio die de resterende plekken opvullen, maar Steve Lehman op sopraan- en altsaxofoon en een ritmesectie gevormd door Harish Raghavan en Tyshawn Sorey. Interessant is niet alleen het complexe materiaal waarmee Iyer aan de slag gaat, maar ook de Fender Rhodes waarop de Amerikaanse muzikant (met Indische roots) een geluid laat horen waarmee hij nog niet vaak naar buiten kwam. Later die avond mikt de organisatie met het duo Wayne Shorter en Herbie Hancock simpelweg op pure klasse. Hun duoplaat ‘1 + 1’ was er geen van grote verrassingen, maar het intimistisch gebabbel dat de oude rotten uitwisselden in Hancocks woonkamer genereerde een brok in menig keel. Verder wordt de affiche die dag vervolledigd door het Dave Douglas Quintet, waarin de trompettist dankzij Jon Irabagon op sax veel melodisch tegengewicht krijgt. Ook Linda Oh (aan de bas) laat zich niet wegcijferen. ‘Time Travel’, het jongste album van dit collectief, bleef niet onopgemerkt, onder meer door het ongebreidelde spelplezier dat in verschillende van de composities naar boven kwam. Grensverleggend? Nee. Virtuoos en ongekunsteld? Des te meer!

Op vrijdag palmt alweer een (bescheiden) orkest in de namiddag het podium in. Het Bruno Vansina Orchestra, waarvan de frontman het bij onder andere Flat Earth Society steevast erg goed doet, is een formatie die vanuit mooie composities zowel lyrische hoogten als ritmisch broeierige wateren opzoekt. Ook hier overigens een aantal niet onaanzienlijke namen. Christian Mendoza weet hoe hij vanuit fluwelen akkoorden een satijnen melodie moet bereiden, Teun Verbruggen is een drummer zonder kapsones en Steven Delannoye een doorwinterd improvisator. Van het Brits-Deense pianotrio Phronesis mag vervolgens een iets conventioneler parcours worden verwacht. Met muziek die misschien wat technischer klinkt dan die van The Bad Plus en gelaagder dan die van wijlen het Esbjörn Svensson Trio is het een trio dat zich doorheen de jaren steeds meer een eigen sound is gaan aanmeten. En omdat er geen editie mag voorbij gaan zonder een gereputeerde zanger of zangeres, baant de Amerikaanse Stacey Kent zich nadien een weg naar de “main stage”. Als zich onder haar gezellige, sympathieke stem geen sentimentele begeleidingen murwen, zal Kent voor even het zonnetje laten schijnen boven Park den Brandt. Tot slot verwelkomt Antwerpen opnieuw een graag geziene passant. Van Avishai Cohens opzwepende set in 2012 kon een door het dolle heen gedraaide publiek maar geen genoeg krijgen. Inmiddels kwam de contrabassist op de proppen met ‘Almah’, een project waarvoor hij zijn trio uitbreidde met drie strijkers en een blazer. Wat Cohens muziek eigenlijk al jaren kenmerkt, zit ook hierin vervat: de klemtoon ligt bij de melodie, waaronder een stevige ritmische drive wordt geplaatst. In zijn improvisaties mikt Cohen op een melancholisch-uitheems effect, alsof zijn roots in het op dit moment woelige Midden-Oosten hem en zijn collega-muzikanten steeds weer parten spelen. Niet voor iedereen weggelegd, maar hypnotiserend voor wie er in kan meegaan; Cohen liet het publiek van De Bijloke een aantal jaar terug dansen, dus waarom zou hem dat in Park den Brandt niet lukken?

Tot de vorige editie was Toots Thielemans sinds 1981 minstens een avond van de partij om het publiek te verblijden met zijn mondharmonica en zijn warme persoonlijkheid. Ondanks zijn pensioen – of juist dankzij – staat het slotconcert op zaterdag integraal in het teken van Thielemans’ muziek. Tal van vrienden en bewonderaars brengen op hun manier een ode aan de peter van het festival. Ook Jef Neve, die het concert daarvoor verzorgt, zal wellicht enkele warme woorden voor de zogeheten peetvader van de Belgische jazz in huis hebben. Heilige huisjes zullen er niet sneuvelen tijdens het concert dat de man ter gelegenheid van het tienjarig bestaan van zijn trio zal geven, wat niet wegneemt dat Antwerpen vast in vervoering zal gebracht worden door Neve’s nog immer intacte zin voor melodie. Met ‘Holding It Down: The Veterans’ Dreams Project’ staat Iyer vervolgens weer op de planken. Met Mike Ladd prepareerde de pianist inmiddels drie filosofisch getinte albums, thematisch sterk verankerd in de Amerikaanse samenleving van vandaag. Hun jongste cd spitst zich toe op de dromen van veteranen die in Afghanistan en Irak hebben gediend. Heel wat hebben te kampen met post-traumatische stress en beleven de verschrikkingen van de oorlog opnieuw in hun dromen. Vanuit interviews met deze soldaten componeerde het duo stukken die het nachtmerrie-achtig leven van dergelijke mensen via de kunst belichten, en aan het publiek op die manier de vraag stellen hoe het zich tot deze oorlogen, die levens voorgoed vertekenen, verhoudt.

Daags nadien is Jazz Middelheim 2014 al aan zijn finale toe. Ahmad Jamal, in 2010 nog als publiekslieveling op het festival onthaald, zet in de vooravond een punt achter deze editie. Evenmin voor het eerst In Park den Brandt is de behaarde en bebaarde Stefano Bollani, die in 2012 met Hamilton De Hollanda een zodanig indrukwekkende set speelde dat die werd ingeblikt bij ECM onder de titel ‘O Que Serà’. Ook nu weer koos de organisatie voor een duo-bezetting, waarbinnen trompettist Enrico Rava zijn zangerig geblazen frasen met Bollani’s hetzij virtuoze, hetzij bluesy, hetzij langgerekt vertellende lijnen mag zien te vervlechten. Dat die combinatie er een is uit de duizend, bewees het in 2007 verschenen 'The Third Man', waarvan de toepasselijke titel verwijst naar de magie van twee muzikanten die genoeg ideeën hebben om een imaginaire derde in het leven te roepen. Vijay Iyer laat eerder die middag dan weer van zich horen als componist. Met een strijkkwartet (de voor de gelegenheid opgetrommelde strijkers van het HERMESensemble klaren de klus) brengt hij ‘Mutations I-X’. De (overigens kort geleden verschenen) suite dateert van 2005 en koppelt brede klanken aan hoge en langgerekte geluidsbastions aan ultrakorte. Het spectrum dat piano, strijkkwartet en elektronica samen kunnen opbouwen, onderwerpt de pianist eigenlijk aan een nauwgezet onderzoek. Op de middag geeft Joachim Badenhorst met zijn Carate Urio Orchestra trouwens een lichtzinnige aftrap aan een dag die begint met creatieve zoekers en eindigt met gevestigde waarden die, na jaren van noeste arbeid, hun stijl (en hun publiek) hebben gevonden. En ondertussen wordt er – en dat geldt overigens voor alle festivaldagen – op de club stage druk gewisseld van bezetting. Minder prominente namen als Thomas Enhco (Frans pianist) en Gorka Benítez  (saxofonist van Baskische origine) lossen achtereenvolgens B.O.A.T. en MannGold de Cobre af. Groot of klein, fors of intiem, collectief of eerder individualistisch, …: blijft het hoofdpodium gereserveerd voor diegenen die zich reeds hebben bewezen, dan is de alternatieve tent de plek waar Jazz Middelheim nadenkt over de toekomst van de jazz, en dus over haar eigen voortbestaan. Nog voor het resultaat van die nieuwe stap gehoord of gezien te hebben, wordt ze bij deze – puur uit principe – warm aanbevolen.

De beschermde werken kunnen door de internetgebruiker gratis geconsulteerd worden, met uitsluiting van verdere reproductie en/of openbare mededeling ervan. Deze site wordt onderhouden conform de afspraken met de Belgische auteursrechtenvereniging SABAM.
Gebruiksvoorwaarden | Contactgegevens | Mobiel | Ontwerp en realisatie: Studio Hert