Jazz Middelheim 2013

---

Zomer of winter: het Antwerpse Park den Brandt is een plek waar men op adem kan komen, voor even helemaal weg van de stedelijke drukte. Ook wanneer Jazz Middelheim medio augustus naar goede gewoonte haar tenten in het park opslaat, blijft de idyllische, bijna rurale atmosfeer er hangen. Geen wonder dat verschillende generaties jazzmuzikanten zich door dat unieke kader aangesproken voelen en er met plezier een tussenstop maken.

Nooit kan het de bedoeling zijn dat een festival zomaar het format van de vorige jaren overneemt. Festivalleider Bertrand Flamang heeft dat goed begrepen: Gent Jazz, Jazz Middelheims Oost-Vlaamse equivalent, werd dit jaar verrijkt met een extra podium, terwijl in Antwerpen het nieuwe concept van een artist in residence wordt uitgeprobeerd. De Armeense pianist Tigran Hamasyan zal drie van de vier festivaldagen aantreden, uiteraard in verschillende bezettingen. Het in 1987 geboren fenomeen brak in 2011 door met ‘A Fable’ bij het Verve-label, en dat niet zomaar als commercieel product of jong godenkind. Hoewel het album geen stoutmoedige kaakbrekers bevat, is het verre van een oerdegelijke, oninteressante plaat. In de solo pianocomposities laat Tigran zich kennen als een lyricus, iemand die melodieën bekoorlijk aftast en mijmeringen dreigend laat ontsporen. Af en toe zingt hij ook, in nummers die overhellen naar oeverloze romantiek, maar niet helemaal onsmakelijk worden. Tot slot trok de pianist de bezetting op zijn cd’s ook open. Zijn kompanen kiezen dan vaak de geijkte paden, maar hijzelf durft niet zonder brutaliteit afwijken van de norm. Zijn compositorisch vernuft blijkt bovendien uit het gemak waarmee hij meezingbare thema’s schrijft, die hij vakkundig naar een climax kan loodsen. Op donderdag 15 augustus deelt de Armeniër de bühne met Jan Bang en Arve Henriksen, beiden van Noorse origine. Die eerste is producer en weet een en ander af van elektronische effecten, die laatste bespeelt zijn trompet alsof het een Japanse shakuhachi is. Gedrieën fluisteren ze elkaar ideeën toe, in muziek die een grote tederheid uitademt. De Indiase percussionist Trilok Gurtu legt daags nadien in duovorm het vuur aan Tigrans schenen. Waar het heerlijk wegdromen zal zijn bij het concert daags voordien, zal Gurtu de vingervlugheid en vindingrijkheid van zijn 26-jarige collega op de proef stellen. Tot slot maakt het Tigran Quintet Shadow Theater op zaterdag het mooie weer. Hier is niet Tigrans stem, maar die van Areni Agababian de centrale spil. Sax, bas en drums zijn het nu eens broze, dan weer extatische omhulsel voor de intieme correspondentie tussen stem en toetsen.

De aftrap op donderdag wordt echter niet door Tigran gegeven, wel door het Belgische Manuel Hermia Trio. Met Manolo Cabras op contrabas en João Lobo als percussionist kan Hermia de aandacht geen moment laten verslappen: voortdurend speelt dit trio op de toppen van haar tenen, op zoek naar een onmetelijk groot energieniveau. Meer dan op cd is dit trio live uitzonderlijk bezwerend, vooral wanneer Hermia met ondoordringbare lijnen de wereld van de Oosterse raga’s gaat samensmeden met Westerse tonale principes. Een dergelijke viriele geluidsmuur kan later alleen maar gecompenseerd worden door een groep vrouwelijke muzikanten. Terri Lyne Carrington bracht er zo een aantal samen voor haar Mosaic Project.  De sound is overwegend zoetsappig, hoewel de band in Antwerpen allicht een andere kleur zal krijgen dankzij special guest Lizz Wright. Gospel, r&b noch jazz zijn haar vreemd: eclectisch kan dit concert in ieder geval worden. ’s Avonds, wanneer de temperaturen al wat aan de koelere kant kunnen zijn, mag en zal Toots Thielemans de harten verwarmen. Sedert 1981 miste hij geen enkele editie van dit festival, en net als vorig jaar is het zijn vaste begeleidingstrio waardoor hij zich laat omringen.

Waar de affiche van donderdag de meer pop-georiënteerde jazzliefhebber zal aanspreken, wordt het park vrijdag ingepalmd door de die hards. Met Anthony Braxton komt immers een van de iconen van de vrije improvisatie langs, een figuur waarover vermoedelijk meer mythes dan feiten de ronde doen. Onophoudelijke creatieve golven van spontane improvisatie staan in zijn oeuvre naast rigoureuze composities, dikwijls onbarmhartig complex. ‘For Alto’, zijn beroemde solo-album, heeft een tegenpool in orkestrale escapades die een bezetting vereisen groter dan die van het doorsnee orkest aan het eind van de 19^e eeuw. Het Diamond Curtain Wall Quartet brengt hem naar Antwerpen, in gezelschap van James Fel als tweede sax, Erica Dicker met viool en Taylor Ho Bynum op diverse blazers: de bizarre bezetting alleen al doet vermoeden dat Braxton de totale abstractie zal induiken. Beduidend lichtere kost krijgt men voorgeschoteld met het John Scofield Trio, dat zowel standards speelt als bluesy en funky composities van de leider. Met Steve Swallow als bassist en Bill Stewart aan de drums is het voor Scofield lang niet altijd gezapig gedijen: live lijkt dit trio niet te malen om een uitspatting meer of minder. De Belgische trots wordt dan weer verdedigd door Robin Verheyen, wiens kwartet onder meer wordt bevolkt door Joey Baron. Op de laatste editie van Gent Jazz was dat ongetwijfeld de meest boeiende percussionist die men over zeven dagen verspreid aan het werk kon zien. In gelijk welke context lijkt Baron zijn draai te vinden, steeds weer als scheppende kracht en slechts per grote uitzondering als iemand die zich zomaar aansluit bij het geheel. Met Gary Peacock en Marc Copland telt dit kwartet overigens drie gereputeerde Amerikaanse koppen – nu deze musici in Verheyens kunnen geloven, mag publieke bijval eigenlijk niet meer achterwege blijven.

Op zaterdag steekt nog meer talent van eigen bodem de kop op. Obscuur kan men Seppe Gebruers, Laurens Smet en Viktor Perdieus niet meer noemen: als leden van het septet Ifa Y Xango palmden ze vorig jaar al het podium van Gent Jazz in, in trio (respectievelijk piano, contrabas en saxofoon) gaan ze door het leven als Bambi Pang Pang. Andrew Cyrille, vooral gekend als Cecil Taylors drummer vanaf midden de jaren ‘60’, coacht hen en speelt mee. Een exclusieve gelegenheid om een trio kwartet te zien en horen worden dus. Nog meer couleur locale krijgt later op de dag een kans: Melanie De Biasio zag het levenslicht in Chaleroi, maar dankzij haar diepe stem lijkt ze een bedwelmende incarnatie van wijlen Nina Simone. Dat zij de hele tent muisstil zal krijgen, lijkt bij voorbaat al vast te staan. Haar quasi mystieke podiumprésence zal daar vermoedelijk alleen maar toe bijdragen. Na dit soort ontroerende integriteit, zapt Jazz Middelheim naar een totaal ander kanaal. Randy Newman, componist van soundtracks bij onder meer Pixar-films en live een waar humorist, bedient in zijn eentje elk publiek op zijn wenken. Als Newman niet vergeet af en toe zijn voeling met de ruim tachtig jaar oude kiemen van de jazz boven te halen, wordt dit geen al te glad concert, hoewel de show vermoedelijk zijn waarde aan het entertainment-gehalte zal ontlenen. Van hetzelfde gladgeschoren mainstream-allooi is het meestal totaal ongevaarlijke Bill Charlap Trio, een vrolijke opmaat vooraleer echt essenties worden aangeraakt. Charles Lloyd komt immers zijn huis niet meer uit als het is om standaard formules te spelen. Met het verstrijken van de jaren is hij steeds meer uitgepuurd gaan spelen, waarvan getuige zijn indrukwekkende recente toevoegingen aan een reeds omvangrijke discografie. Opmerkelijk is dat Lloyd zich door jong geschut laat omringen: Eric Harland (drums), Reuben Rogers (contrabas) en vooral Jason Moran (klavier) zijn de inspirerende krachten die de veteraan stimuleren nieuwe oorden op te zoeken. Het sobere duo-album ‘Hagar’s Song’, waarop Moran en Lloyd kamerjazz brengen van monumentale afmetingen, mag een der hoogtepunten heten van wat ECM het laatste jaar voortbracht.

In Antwerpen sluit men nu al jaren aan een stuk graag af met een vrolijke noot. Randy Weston tekent daar dit jaar voor, in compagnie van zijn African Rhythms Septet. Een crowd pleaser met hier en daar een scherp kantje: Jazz Middelheim stuurt zijn bezoekers niet naar huis met een loden gevoel in maag en benen, want behalve de melancholie van het leven zet jazz ook de zonnige kant ervan in de kijker. Is het niet mooi dat op elke festivaldag muzikanten die overhellen naar hetzij de ene, hetzij de andere kant broederlijk naast elkaar op de affiche staan? 

De beschermde werken kunnen door de internetgebruiker gratis geconsulteerd worden, met uitsluiting van verdere reproductie en/of openbare mededeling ervan. Deze site wordt onderhouden conform de afspraken met de Belgische auteursrechtenvereniging SABAM.
Gebruiksvoorwaarden | Contactgegevens | Mobiel | Ontwerp en realisatie: Studio Hert