Wie dacht dat met de vorige edities van een Jazz & Beyond Deluxe de maximale elasticiteit van het programma bereikt was, kan zijn ongelijk komen aanschouwen op 1 en 2 februari in Vooruit.
Elektronica, rock, Arabische muziek en communistische liederen: het staat allemaal ver of minder ver af van wat doorgaans onder de noemer jazz aangeboden wordt. Toch ligt de affiche voor programmator Wim Wabbes helemaal in de lijn van wat het minifestival wil zijn. “Het Beyond staat niet voor niets in de titel. Het is ook echt de bedoeling om Beyond te gaan. Ik heb me nooit kunnen vinden in enkel jazz. Jazz is een thuishaven voor veel muziek, een absoluut hybride vorm (zeker vanuit de geschiedenis) en je moet dat label ook zo hanteren. Trouwens: soms krijg het label inhoud door de concerten die eronder staan en niet omgekeerd. Ik kan me wel vinden in de naam jazz als een vrijplaats voor creatieve muziek en niet als een vastomlijnde muziekstijl. Het minifestival biedt dan ook de mogelijkheid om verbanden te leggen, om het publiek een kleine muzikale reis te laten maken.”
Communistische hymnes
Die reis begint op 1 februari met een driedelige concertavond. Wabbes merkt op dat alle bands op die dag aangevoerd worden door een vrouw, maar is er snel bij om te vermelden dat dit toeval en onbelangrijk is. “Het parcours dat ze afleggen maakt hen belangrijk.”
Op haar ‘Giants of Jazz’ speelt het drietal enkele werken van Ratkje en in de omgekeerde richting is de groep te horen op Ratkje’s album ‘River Mouth Echoes’. Op ‘Wach Auf!’ uit 2011 slaan ze echter pas echt de handen in elkaar voor een knalrood repertoire van klassiekers van Hans Eisler en Kurt Weill (‘Die Seeräuberjenny’ en de ‘Kanonensong’ uit ‘Die Dreigroschenoper’) of de hymnes van de DDR en de USSR. Of de communistische censuur enthousiast geweest zou zijn over de nu eens cabareteske, dan weer nauwgezet uitgewerkte of geïmproviseerde muziek is nog maar de vraag.
Majoretten
Ratkje staat met Jazz & Beyond Deluxe voor de eerste maal in Vooruit. Misschien wat vreemd, want met haar elektro-akoestische muziek die moeilijk te plaatsen valt, kan ze gerust als een Vooruit-artieste gelabeld worden. Wie dat etiket volgens Wabbes ook verdient is percussioniste Karen Willems, bekend als drumster bij Yuko en de Zita Swoon Group. Willems, die oorspronkelijk als majorette begon om pas daarna slagwerk te gaan spelen, komt naar Vooruit met een try-out van haar band Inwolves. Dat Willems zelf vooral uit de popmuziek komt, betekent voor Wabbes nog niet dat dat ook de richting wordt waarin Inwolves evolueert. “De muziek die Karen met deze groep maakt, is geen pop, maar heeft veel te maken met klank, beelden en sferen. Het is muziek die heel organisch ontstaat, echt tijdens het repetitieproces: uitproberen, opnemen, luisteren en herwerken.” Daarvoor laat Willems zich vergezellen door een eclectisch georiënteerd gezelschap met pianiste Heleen Van Haegenborgh, keyboardspeler Benjamin Dousselaere (The Violent Husbands, Tape Tum) en de vooral in de klassieke wereld opererende cellist Benjamin Glorieux (Maeterlinck Quartet, Champ d'Action, Aton'&Armide).
Als de sterke vrouwelijke vertegenwoordiging voor Wabbes geen thema is voor de eerste avond, wat is dat dan wel? “Een stevige rode draad is er niet, maar die drie concerten passen voor mij mooi bij elkaar, ook al zijn ze divers. Ik heb trouwens liever niet dat het publiek de hele avond een variatie op hetzelfde hoort. Er mag wel wat verscheidenheid zijn, maar dan natuurlijk zonder te bruuskeren.”
Bochtig parcours
Voor de tweede avond (die tevens kadert in de Week van de Hedendaagse Muziek, georganiseerd door het Gentse conservatorium) ziet hij het anders. “Die is voor mij wel een meer uitgestippelde reis: van de elektronica van Fennesz via de dialoog tussen elektronica en akoestische muziek bij Kamilya Jubran, naar de traditioneel Arabisch geïnspireerde muziek van Arifa.”
Vanuit deze elektronische omgeving verschuift de focus naar het akoestische waarbij de gitaar ingeruild wordt voor de luitachtige ud. Zoals Wabbes al aangaf, vormt de muziek van de Palestijnse ud-speelster en zangeres Kamilya Jubran het tussenstation van de avond. Haar expliciet Arabische melodieën, ritmes en teksten worden omkaderd door de elektronica en de trompet van Werner Hasler. Een eerste album van het duo, ‘Wameedd’, verscheen in 2004 en zes jaar later kwamen Jubran en Hasler met het nog straffere ‘Wanabni’ op de proppen. De manier waarop de twee de uiterlijk tegenstrijdige werelden van traditionele muziek en elektronische technologie vermengen is even indrukwekkend en verscheiden, maar laat tegelijkertijd beide muzikale tradities in ere.
Het mag duidelijk zijn dat het parcours dat Vooruit met Jazz & Beyond Deluxe aflegt er een is dat niet kijkt op een bocht meer of minder. Opmerkelijk daarbij is dat de wendingen de bezoekers niet lijken af te schrikken. Ook wanneer er bijna geen “herkenbare” jazz geprogrammeerd staat, komt het publiek opdagen. Ziet Wabbes daarbij steeds nieuwe gezichten of bestaat het publiek uit steeds dezelfde muziekliefhebbers? “Er komen mensen terug en er komen ook nieuwe mensen die zich aangesproken voelen door een bepaalde naam. Ik schuw dan ook het focussen op een bepaalde doelgroep. Ik wil graag een verscheiden publiek bereiken en niet steeds hetzelfde. Vandaar dat ik me permitteer om buiten de geijkte vormen van jazz te programmeren en andere creatieve muziek te presenteren. Het liefst wil ik dat mensen met open oren de muziek benaderen, ook al zijn de namen hen onbekend. De nieuwsgierigheid moet hen prikkelen.”
