Voor de laatste Jazz & Beyond Deluxe tweedaagse van 2011 richt Vooruit de blik naar het noorden met Finse groepen en Belgisch-Finse samenwerkingen verdeeld over twee luiken: een akoestisch en een elektroakoestisch.
De eerste avond van Jazz & Beyond Deluxe blijft de elektronica in de kast. Niet dat de muzikanten het noodzakelijk raszuiver willen spelen. De twee Finse groepen die aantreden, hebben buiten enkele muzikanten immers ook een brede en eigen kijk op muziek en jazz gemeen. Gourmet van saxofonist Mikko Innanen (ook actief in Delirium en de XL-versie van Stefan Pasborg’s Odessa 5) viert dit jaar haar vijftienjarig bestaan. Opgericht door Innanen en saxofonist Esa Onttonen is de groep nu een sextet met naast de initiatiefnemers ook trombonist Ilmari Pohjola, accordeonist Veli Kujala, tubaspeler Petri Keskitalo en slagwerker Mika Kallio.
Kalle Kalima & K-18 zijn geen haar eenduidiger, maar klinken desalniettemin helemaal anders. Gitarist Kalima (in het verleden werkzaam bij Jimi Tenor) vernoemde zijn groep naar de Finse aanduiding voor wat in Vlaanderen een knt-film is, maar de filmfascinatie van de bandleider gaat verder dan louter de groepsnaam. Het voorlopig laatste album van de groep, ‘Some Kubricks of Blood’ uit 2009 bevat stukken waarvoor Kalima zijn inspiratie haalde bij locaties uit films van Stanley Kubrick, waaronder ‘The Shining’, ‘2001: A Space Odyssey’, ‘A Clockwork Orange’ en ‘Full Metal Jacket’. Toch zijn de op de cd te horen stukken geen sfeerscheppingen of doorslagjes van de originele filmmuziek, integendeel. Met Veli Kujala en Mikko Innanen van Gourmet en bassist Teppo Hauta-aho klinkt Kalima’s muziek opvallend eigenzinnig en ambitieus.
Kujala’s accordeon is in staat om fijne kwarttonen (noten die “tussen” de aansluitende toetsen van een piano liggen) te spelen, waardoor de muziek melodisch en harmonisch heel verwrongen wegen opzoekt. Bovendien verraden de stukken van Kalima duidelijke compositorische ambities die veel verder reiken dan de traditionele structuren van jazzstandards of popsongs. Zo hebben de stukken meer uitstaans met moderne “klassieke” muziek en vrije improvisatie dan met jazz of de gebruikelijke filmmuziek.
In Vooruit zullen Kalle Kalima & K-18 aantreden met een nieuw project ‘David, Lynch Them High’ waarvan de muziek gebaseerd is op personages van (inderdaad) David Lynch.
De tweede dag wordt het festival geplugd, hoewel de aanwezige elektronica steeds gecombineerd wordt met akoestische instrumenten. In RinneRadio moet elektronicamuzikant Verneri Lumi de spots delen met percussionist Juuso Hannukainen en rietblazer Tapani Rinne. Deze laatste begon RinneRadio ruim 23 jaar geleden, samen met de befaamde drummer Edward Vesala. Rinne is de enige constante in de geschiedenis van een project dat niet alleen geregeld van bezetting, maar ook van muzikale richting veranderde. Samenwerkingen met onder andere landgenoten als Mika Vainio van Pan Sonic en houseproducer Jori Hulkkonen stuurden RinneRadio afwisselend of tegelijk naar jazz, trance-muziek, ambient of abstracte elektronica waarbij de muziek wel steeds toegankelijk bleef.
Op het laatste album ‘Pole Stars’ uit 2009 injecteerden Rinne en zijn collega’s de muziek met geluiden en melodieën uit de volksmuziek. Traditionele (keel)zang, kantele, udu, domra en irimba gaven het album een aura van wereldmuziek mee. Gaven, want anno 2011 hebben de muzikanten van RinneRadio naar eigen zeggen het geweer alweer van schouder veranderd en zijn ze teruggekeerd naar het geluid dat ze eerder neerzetten. Welk precies en in welke mate, daarvoor zullen muziekliefhebbers moeten wachten tot het optreden in Vooruit.
Vainio is buiten als lid van Pan Sonic ook bekend uit het kwartet van zijn collega-elektroneut en landgenoot Vladislav Delay en van solowerk als Ø of gewoon onder eigen naam. In deze hoedanigheid stond hij enkele maanden geleden nog op de Touch avond tijdens het laatste Domino festival in de AB. Zijn abstracte elektronica wordt gekenmerkt door een grote klankgevoeligheid en een gelaagdheid die sterk op de details en de sonore verfijning speelt.
Daarmee is hij een ideale partner voor Arne Deforce, cellist bij Champ d'Action en Ictus. Gespecialiseerd in hedendaagse muziek is Deforce ook actief als improvisator en performer. Solo-cd’s of albums in kleine bezetting onder eigen naam verschenen bij Megadisc en Aeon en laten Deforce horen in muziek van Jonathan Harvey, Giacinto Scelsi, Morton Feldman en Iannis Xenakis. Voor de integrale cellowerken van deze laatste (eerder dit jaar verschenen) kreeg Deforce de hulp van het befaamde MusikFabrik Köln. Jazz & Beyond Deluxe sluit dus af met zwaargewichten, al komen die dan vooral van beyond de jazz.
