Soms lijkt het alsof alle interessante strijkkwartetten die op de belangrijkste Belgische podia terechtkomen al decennia lang bestaan. Aanstaande donderdag komt het Hagen Quartett bijvoorbeeld afgezakt naar De Bijloke, een groep die recent haar dertigste verjaardag vierde. En zelfs jonge ensembles zoals het Belcea Quartet, het Quatuor Modigliani of het Quatuor Modigliani zijn al minstens tien jaar in de running. Het pas in 2007 opgerichte Edding kwartet mag dus een uitzondering op de regel heten, hoewel de leden al elders ervaring opdeden voor ze samen besloten een collectief op te richten.
Edding kwartet (foto: Sara Claes)
Zoals in alle klassieke muziekstromingen woedt ook in de wereld van de kamermuziek de discussie of partituren van meer dan een eeuw oud op historische dan wel op hedendaagse instrumenten moeten worden uitgevoerd, en welke snaren bijvoorbeeld moeten gebruikt worden. Het Edding kwartet werd in 2007 opgericht met als doel de kamermuziek te exploreren op historische instrumenten. Initiatiefnemers waren niet van de minste: celliste Ageet Zweistra, de vrouw van Philippe Herreweghe, en altviolist Paul De Clerck, onder andere gespeeld bij het Danel kwartet, maar ook in ensembles voor hedendaagse muziek zoals Ictus. Violisten Baptiste Lopez en Caroline Bayet vervolledigden de gelederen vanuit een grote ervaring met meer "modern" repertoire, maar ook zij voelden een grote nieuwsgierigheid naar de roots van de muziek en daarom stapten ze mee in het project.
Het kwartet, dat niet alleen wilde uitvoeren, maar ook de nadruk legde op nadenken over de esthetica van de uitvoeringspraktijk, werd gedoopt naar de Deense filosoof Søren Edding, die inmiddels grotendeels vergeten pionierswerk heeft verricht naar het muzikaal idioom van Ludwig van Beethoven. Vrij kort na de oprichting verdween het Edding kwartet helaas alweer uit de ether, na twee nochtans interessante opnames voor Etcetera met muziek van Haydn en Mozart. Ondertussen maakten ze hun rentree, met Deirdre Dowling als vervangster van Paul De Clerck. Dat dit kwartet via Ageet Zweistra banden heeft met Herreweghe, betekent bovendien dat ze voor hun concert in de Handelsbeurs beroep kunnen doen op blazers van Herreweghe's internationaal gereputeerde Orchestre des Champs-Elysées. In gezelschap van Nicola Boud (klarinet), Nicolas Chedmail (hoorn), Julien Debordes (fagot) en Damien Guffroy (contrabas) breidt het kwartet voor de gelegenheid uit tot een octet, onder de naam Northern lighT.
Edding kwartet (foto: Virginie Schreyen)
De avond in de Handelsbeurs staat echter niet integraal in het teken van muziek voor acht muzikanten. In het eerste deel neemt het Edding kwartet immers Mozarts 'Divertimento, KV 136' onder handen, terwijl de rest van de avond eigenlijk absoluut niet in het teken staat van de verstrooiing. Met het 'Divertimento' krijgt het publiek een zestienjarige Mozart voorgeschoteld, die nog zeer gepreoccupeerd is met het gegeven melodie en daar vormelijk minder tegenover kan stellen. Als opmaat naar het veel heftiger 'Quartetsatz D703' van Schubert, moet dit stuk vooral gezien worden als een sympathieke opwarmer. Het eerste thema van het 'Quartetsatz', een voortijdig afgebroken strijkkwartet dat Schubert als prille twintiger nooit voltooide, biedt echter meteen heviger sentiment. Het is toch al een vrij matuur werk, waarin een evenwicht wordt gezocht tussen de strijdende en meer berustende krachten. Naargelang de uitvoering is het vaak de onrust die de bovenhand haalt, waardoor het publiek naar adem snakkend de pauze zal ingestuurd worden.
Edding kwartet (foto: Dimitri Lauwers)
Een slok en een plaspauze zijn op hun plaats, want Schuberts prachtige 'Octet' duurt ongeveer een uur en vormt zonder meer het hart van deze concertavond. Ferdinand Troyer, een bevriend klarinettist van de componist, zou aangestuurd hebben op de compositie ervan, waarbij voor een van de Schubertiades nog zeven andere vrienden-musici hun medewerking toezegden. Dat verklaart de wat merkwaardige bezetting van dit zesdelige werk: de combinatie van klarinet, hoorn, fagot, contrabas en strijkkwartet levert immers een uitzonderlijke klankkleur op. Een andere theorie meent uit de correspondentie van Schubert te kunnen afleiden dat het octet een overblijfsel is van een verloren gegaan symfonisch werk. Dat deze "schets" fluit en hobo ontbeert, en bovendien een ongewoon aantal delen bevat, doet vermoeden dat materiaal uit die bewuste 'Gasteinsymfonie' verwerkt werd in het octet. Hoe dan ook legde Schubert zich in het jaar 1824 sterk toe op de kamermuziek, waarvan getuige zijn magistrale kwartetten 'Rosamunde' en 'Der Töd und das Mädchen'. Het om praktische redenen zelden opgevoerde octet D803 draagt dezelfde sporen van een componist overlopend van lyriek, hier magistraal gekanaliseerd tot een fenomenaal kamermuziekwerk. Een unieke kans om dit werk uitgevoerd te zien in misschien wel Vlaanderens beste zaal voor kamermuziek, bovendien op historische instrumenten!
Meer over Edding Kwartet & blazers uit het Orchestre des Champs-Elysées
Verder bij Kwadratuur
Interessante links
