Ruim tien jaar gelden woont Charles Lloyd een concert bij van de Griekse zangeres Maria Farantouri. Na het concert ontmoet hij de zangeres en het plan voor een samenwerking wordt geboren. ECM is er ook bij wanneer beide musici samenkomen in 2010 op een historische site in Athene. Een antiek theater wordt de mythische plek waar een treffen tussen muzikale tradities plaatsgrijpt.

Charles Lloyd & Maria Farantouri (foto: Lobe Live)
Charles Lloyd & Maria Farantouri (foto: Lobe Live)
Nieuwsgierigheid is eigen aan het beestje: geen ras zo curieus als dat der jazzmuzikanten. Charles Lloyd, eigenlijk al sedert de jaren '60 een grote naam binnen de jazz, is ondertussen de 75 voorbij, wat betekent dat hij op zijn lauweren zou kunnen rusten. Hij speelde samen met heel wat namen die er toe doen, maar meer dan een decennium lang hetzelfde blijven doen heeft hem nooit geïnteresseerd. Zo zag hij zijn beroemdheid vroeg in de jaren '70 snel slinken: de man zocht andere manieren om op dwarsfluit, alt- en tenorsax verhalen te vertellen, maar vond niet meteen zijn draai. Als saxofonist bij de Beach Boys leek hij vervolgens de commerciële toer op te gaan en de jazz te verloochenen, maar het was label ECM dat hem eind de jaren '80 opnieuw onder de aandacht bracht. Ongeveer vijftien platen maakte hij sedertdien in hun opdracht: uiteenlopende projecten in diverse bezettingen, waarin hij steevast zijn zangerige, bedachtzame toon laat gedijen in een kader waarbinnen evidente keuzes keer op keer werden vermeden. Een van de hoogtepunten uit die reeks boeiende platen is 'Which Way is East?' uit 2004: met percussionist Billy Higgins trok Lloyd zich terug in een ruraal kader om ruim twee uur lang dialogen in te spelen. Gesprekken tussen twee mannen die geen stamelende veteranen zijn, maar met al hun ervaring meer dan wie ook weten hoe ze spaarzaam met middelen kunnen omgaan.

Een nieuwe boost kreeg Lloyd definitief zo'n vijf jaar geleden, bij de vorming van zijn nieuwe kwartet. De live-plaat 'Rabo de Nube' en het studio-album 'Mirror' behoren zonder meer tot het sterkste en meest fascinerende materiaal dat het laatste decennium onder de vlag van ECM het licht zag. In plaats van zich door generatiegenoten te laten omringen, herontdekte Lloyd zijn jeugd door met jonge waaghalzen samen te spelen. Contrabassist Reuben Rogers en drummer Eric Harland zijn weliswaar niet meer piepjong te noemen, maar in hun muzikale opvoeding kwamen ze vanzelfsprekend in contact met veel meer dan jazz alleen. Concreet is dat niet te horen in de manier waarop ze Lloyd kwartetgewijs ondersteunen: er wordt niet gratuit uit de vaatjes funk of hip-hop getapt en hun omgaan met de thema's blijft geworteld in de traditie. Toch is voelbaar dat deze muzikanten ook daarbuiten kunnen denken: hun inbreng is vrij en botst op technische noch intellectuele grenzen.

Jason Moran & Charles Lloyd (foto: D. Darr)
Jason Moran & Charles Lloyd (foto: D. Darr)
Pianist Jason Moran, die het kwartet vervolledigt, is bovendien een geval apart: op concerten solo en in triovorm flirt hij wel graag met de digitale mogelijkheden van tegenwoordig, zoals het gebruik van overdubs of door zich – een zeldzame keer – op een elektrisch klavier te beroepen. Met zijn trio The Bandwagon maakte hij brandhout van de stelling dat pianotrio's achterhaald zouden zijn: hij tilde de bezetting radicaal en compromisloos naar een hoger niveau. Anderzijds heeft Jason Moran ook een ander gezicht: de kamerjazz die hij op 'Lost in a Dream' liet horen in trio met Paul Motian en Chris Potter zette zich recent nog verder naar de duetten die hij met Lloyd opnam. 'Hagar's Song', ook voor ECM in elkaar gebokst, is het meest intieme voorbeeld van hoe Lloyd iemand geworden is die klanken met de jaren is gaan aftasten, meer dan ze zomaar te gebruiken. Moran pikt daar steevast suggestief op in, zijn bewegingen subtiel toedekkend en versluierend, spelend in een merkwaardige waas die als een roes op de luisteraar inwerkt.

De naam Maria Farantouri wordt dan weer gauw in verband gebracht met die van Mikis Theodorakis, de Griek die in 2007 nog een Lifetime Achievement Award ontving op het Filmfestival van Gent. De componist studeerde ooit bij Olivier Messiaen, maar zijn werk met Maria Farantouri situeert zich ergens tussen klassieke muziek en folk in, dus niet in de harmonisch complexe atmosferen van zijn leraar. Het leek alsof Theodorakis in zijn liederen voor Farantouri de Griekse cultuur zelve een stem gaf, en dat is haar sedertdien blijven achtervolgen. De pianist die de zangeres meebracht naar de Akropolis voor haar opname met het Charles Lloyd Quartet, zal in de Gentse Bijloke niet aanwezig zijn. Dat betekent meer speelruimte voor Jason Moran, en voor Socratis Sinopoulos op lier, die samen met Farantouri het etnische aspect van deze ontmoeting kleur mag geven. Prachtig is dat de pure jazz die Lloyd in kwartetvorm brengt en de traditionele muziek waar Farantouri garant voor staat, komen te versmelten tot een cocktail die geen simpele optelsom is van twee verschillende delen. Daarvoor luisteren Lloyd, Farantouri en hun beider gevolg veel te goed naar wat ze elkaar te vertellen hebben.

Het muzikaal resultaat is op cd even betoverend als ontroerend. Of dat in de Bijloke ook zo zal zijn? Qua setting heeft het antieke kloostergebouw in Gent bijna een even grimmige schoonheid als de restanten van de Griekse tempels en theaters in Athene. De geluidstechnici van ECM zouden op 17 april beter van de partij zijn, want wie weet wordt die avond weer een bescheiden muzikaal wonder geboren?

Meer over Charles Lloyd & Maria Farantouri


Verder bij Kwadratuur

Interessante links
Agenda
Concertagenda
  • Geen concerten gevonden.