Een grote vernieuwer is Brad Mehldau altijd geweest. Zijn aanpak van rock-covers in het begin van zijn carrière stootte aanvankelijk op nogal wat verzet, zoals ook zijn nieuwste album niet overal in goede aarde viel. Daarop was immers geen ‘Paranoid Android’ of ‘Exit Music (for a Film)’ te horen, en ook geen expliciete referenties naar Schumann of andere romantische componisten. ‘Highway Rider’ is dus radicaal anders dan wat Mehldau eerder maakte, zonder dat de man zijn eigen geluid verliest of afbreuk doet aan zijn schitterende opnametraditie tot op heden.
Het opzet van 'Highway Rider' was het vinden van een symbiose tussen de oer-Amerikaanse country en gelaagde jazz met iets complexer akkoorden dan gewoonlijk. Nieuw is het gegeven niet om een symfonisch orkest de hand te reiken, maar vaak was het resultaat in het verleden melig en zelfs een tikkeltje saai. Zelfs topmuzikanten als Bill Evans wisten de formule niet altijd in goud om te zetten. Mehldau trapt echter niet in de typische valkuilen. Zo worden er bijvoorbeeld alleen authentieke composities uitgevoerd en houden alle muzikanten zich ver van Bach of Chopin-verkrachtingen. Mehldau schreef alle stukken en arrangeerde ze zelf voor het Britten Sinfonia, wat betekent dat hij de touwtjes zelf strak in handen wilde houden. 'Highway Rider' is dan ook geen los, vrijblijvend statement, maar een episch concept-album zoals de jazz dat in jaren niet meer gekend heeft.
Natuurlijk ligt de verdienste voor de kwaliteit van de sound ook bij de vaste leden van Mehldau's trio. In jazzkringen wordt wel eens gezegd dat een muzikant om de zoveel tijd van groep moet veranderen wil hij niet op automatische piloot beginnen musiceren, maar voor drummer Jeff Ballard en bassist Larry Grenadier maakt men graag een uitzondering. Ze spelen al ontzettend lang aan Mehldau's zijde, maar blijven hem live en in de studio verrassen. Vooral van Ballards kant komen onverwachte ritmes en leuke elektronische snufjes. Of die live overeind zullen blijven, is nog niet helemaal zeker. Het was namelijk zo dat Mehldau's producer Jon Brion heeft ingestaan voor een groot deel van de effecten, omdat die man ook ervaring heeft met 4Hero-achtige nu en acid jazz.
Meer dan een veredeld trio-album is 'Highway Rider' echter ook een samenwerking met twee grote namen uit de jazz. Percussionist Matt Chamberlain schuift bij, wat de ritmiek op dit album uiteraard nog extra gewicht geeft. Vooral Joshua Redman wist echter te verbazen op Mehldau's jongste cd, met bezield, coherent en transparant spel – terwijl hij het onder eigen naam vaak verder wil zoeken. Mehldau heeft Redman dus aangespoord om net als hij te grasduinen in de Amerikaanse traditie en meer dan een zuiver bluesy geluid zit er ook aardig wat folk country en rock in zijn geluid. 'Don't Be Sad' was het grote culminatiepunt van 'Highway Rider', maar eigenlijk is zijn aantreden in alle nummers erg sterk.
De meeste scepsis was er echter tegenover de strijkers, want met een ensemble violen en celli wordt het dikwijls al snel over-sentimenteel. Niet zo bij 'Highway Rider' echter, waar Mehldau naast conventionele ondersteuning ook zwaardere en onverwachte wendingen voorzag voor de strijkers. Zijn composities verwijzen dus niet zozeer naar de stereotiepe bijkleuringen van vele "jazz"-arrangeurs uit de vijftiger en zestiger jaren, als wel naar de moderne klassieke muziek, zonder de provocatiedrang en de expliciete vorm van de twintigste eeuwse klassieke muziek over te nemen. 'Highway Rider' klinkt zodoende, in nummers als 'We'll Cross the River Together' effectief als een gezamelijke dodentocht over de rivier, met scheve jazzakkoorden en een heerlijk dramatisch geluid. In 'The Falcon Will Fly Again' is er zelfs ruimte voor zang, zonder dat Mehldau zichzelf wat dat betreft al te serieus neemt.
Uniek is tot slot dat de pianist met deze tournee de grote cultuurhuizen aandoet. Dat de man zijn project in België komt presenteren in BOZAR mag geen toeval heten. Het Brusselse Paleis voor Schone Kunsten programmeert per definitie weinig jazz, maar wat er passeert is van een onbetwistbare kwaliteit. Denk maar aan Ornette Coleman, die er kort geleden nog een monumentaal concert gaf. En daarmee is het woord ook gevallen: monumentaal. Zowel qua opzet als qua invulling is 'Highway Rider' een nieuwe richting in de jazz geworden. Briljant is een woord dat men beter niet te snel in de mond neemt, maar soms kan men ook gewoon niet anders. Hulde!
