In 2011 waren de Bamberger Symphoniker en Jonathan Nott te gast in het Concertgebouw Brugge met de vierde symfonie van Bruckner. Een memorabele avond waarin een orkest in topvorm en geïnspireerde dirigent bewezen tot de absolute (sub)top van de wereld te behoren. Op 22 maart ontvangt dezelfde zaal opnieuw orkest en chef in een programma dat een quasi volmaakte uitvoering nodig heeft om de muziek optimaal recht te doen. Spitsen die oren!
Jonathan Nott (foto: Thomas Müller)
‘Metamorphosen’, Strauss’ zwanenzang uit 1945, is in feite een grootschalig kamermuziekwerk. Getuige daarvan ook de bestaande versie voor strijksextet. Tevens wordt het opzet duidelijk gemaakt door de omschrijving “voor 23 solo-strijkers”, die Strauss toevoegde aan de partituur. Het laatromantische, hoogchromatische en -contrapuntische werk, makkelijk te interpreteren als overdadig, maakt elke uitvoering tot een belangrijke evenwichtsoefening. Het drama van deze treurige elegie beweegt zich in de muziek immers op telkens een ander niveau. Ofwel heeft de luisteraar goede oren nodig, ofwel moet de uitvoering zo perfect zijn dat ze de zin blootlegt; niet alleen de transparantie aan de man brengt – voor zover mogelijk – maar ook coherentie schept in het geheel. Anders dan andere symfonische gedichten van Strauss, zoals ‘Eine Alpensinfonie’ of ‘Till Eulenspiegel’, bevat het programma van de ‘Metamorphosen’ een diepere en meer abstracte psychologische betekenis. Geschreven in de laatste maanden van de Tweede Wereldoorlog, is het werk immers een uiting van verdriet om de (culturele) vernietiging. De lamentatie-idee wordt concreet op het moment dat Beethovens marche funebre-thema wordt geciteerd, uit de ‘Eroica’. ‘Metamorphosen’ is een delicaat werk om te brengen: hoewel vol melodie, toch met die moeilijke toets van eindeloosheid. Een goede uitvoering heeft iets dwingends nodig, zoals in die betoverende opname van Karajan met de Berliner uit de jaren tachtig. Een half uur durende tragedie van een diep-culturele natie.
Dezelfde diepe spiritualiteit als in de Strauss, vindt men in Bruckners zevende symfonie. Ze verscheen in 1884 en verleende de in zijn tijd miskende componist voor het eerst succes. Het is zonder meer Bruckners meest volmaakte symfonie, waarin zowel donkere als lichte momenten met elkaar in harmonie worden gebracht. Discussies over de lengte van verschillende uitvoeringen of welke editie nu precies wordt gebruikt, ontwijken de essentie van dit werk en zijn delicaatheid: hoe de prachtige thema’s, de opeenvolgende blokken in hun monumentaliteit te smeden tot dat fenomenaal mystiek-spanningsvolle geheel. Wie Ivan Fisher met zijn Budapest Festival Orchestra in het Concertgebouw Brugge in een recent verleden nog bezig hoorde in ditzelfde werk, kent dit gevoel maar al te goed. Hetzelfde geldt voor Harnoncourts onvergetelijke opname met het Concertgebouworkest Amsterdam. Die sensatie binnen te treden in een ander universum, waar de tijd trager tikt en waar een religieus waas bezit neemt van de geest. Uiteraard gaat het hier over de noblesse van de eerste twee delen, maar ook de ongebreidelde vreugde van het scherzo en de finale behoren tot het kosmisch plaatje dat het werk omspant.
Bamberger Symphoniker (foto: Richard Haughton)
De Bamberger Symphoniker heeft al lang zijn status van regionaal Duits orkest afgeworpen. Zeker onder de leiding van Jonathan Nott is de Bamberger in de categorie van de wereldvermaarde orkesten belandt. De recent voltooide Mahler-cyclus van het orkest onder diens leiding is overigens goed onthaald, zowel bij het publiek als in gezaghebbende vaktijdschriften. Natuurlijk is de Bamberger geen Berliner, maar onder deskundige leiding kan het orkest grote hoogte bereiken. In een veeleisend programma zoals dat in Brugge te horen is op 22 maart zal de kritische melomaan een aandachtig oor te luisteren kunnen leggen en zijn mening over orkest en dirigent verder gestalte geven. Alvast een waarschuwing aan alle thuisblijvers: gelieve achteraf niet te zeuren wanneer diegenen die er wél bij waren, jaren later nog steeds de loftrompet steken over dit concert.
Meer over Bamberger Symphoniker & Jonathan Nott
Verder bij Kwadratuur
Interessante links
