Joachim Badenhorst is terug in België na drie jaar VS en daar is moeilijk naast te kijken. Met de regelmaat van een klok is hij op diverse binnenlandse podia te zien en daarbuiten organiseert hij ook zelf huiskamerconcerten. Eind mei en begin juni tourt hij door Europa met zijn trio Baloni, misschien wel het boeiendste project dat de rietblazer momenteel heeft lopen.
New York heeft Bandehorst duidelijk geen kwaad gedaan. In de jaren dat hij daar verbleef (2009-2011) heeft hij de nodige internationale contacten kunnen leggen, zodat hij nu te horen is in ensembles als het trio van Han Bennink, Tony Malaby’s Novela en Thomas Heberers Clarino. Ook de sporen van Baloni gaan terug tot in de Big Apple. Het was immers daar dat hij de Frans-Japanse altviolist Frantz Loriot en de Duits-Franse bassist Pascal Niggenkemper tegen het spreekwoordelijke lijf liep. “Gedurende de jaren die ik in New York woonde, ben ik nooit naar een reguliere jamsessie geweest. Wel heb ik talloze sessie gedaan bij mensen thuis. Zo deden we er heel wat in de repetitieruimte van de Argentijnse drummer Juan Pablo Carletti. Uit deze groepsimprovisaties ontstond een kwintet met Juan Pablo, Frantz, Pascal, cellist Christopher Hoffman en ikzelf.”
De groep kreeg van Carletti de naam ‘Voladores’ mee, naar de Mexicaanse luchtacrobaten. Carletti woonde in die periode bij saxofonist Tony Malaby, met wie hij naar video’s van deze artiesten keek. Het kwintet speelde enige tijd onder die naam tot ook Malaby de naam ging gebruiken, meerbepaald voor de gelijknamige cd van zijn Apparitions uit 2009. “Juan Pablo zei dat Tony de naam van hem had en Tony zei het tegenovergestelde. Soit… Het spelen met het kwintet was erg fijn, maar niet altijd even gemakkelijk: met vijf improviseren en op dezelfde golflengte zitten is niet evident.”
In trio met Niggenkemper en Loriot ging het duidelijk gemakkelijker. Bovendien waren de drie allemaal Europese muzikanten die in Brooklyn resideerden, wat volgens Badenhorst voor een band zorgde. In 2010 werkte de groep een eerste tournee af, toen nog als het Voladores trio. Badenhorst herinnert zich het eerst optreden nog heel goed. “Het was bij Opatuur in Gent en het was vanaf de eerste noot meteen raak. Het klikte echt, kippenvel bij momenten. Ik denk dat we toen alle drie beseften dat dit iets speciaals was waar we verder mee zouden gaan.”
Stabat Mater
Speciaal is het album ‘Fremdenzimmer’ dat in 2011 verscheen zeker te noemen. De combinatie van basklarinet, altviool en contrabas mengt uitzonderlijk mooi, vindt ook Badenhorst zelf. “Pascal en Frantz zijn heel goed op elkaar ingespeeld en kunnen samen een mooi, breed geluid maken, waar ik me dan tussen kan wurmen. Met m’n tenorsax is dat wat minder evident, alhoewel het timbre van een tenorsax me soms doet denken aan het timbre van een cello.”
Toch laat Baloni op ‘Fremdenzimmer’ geen vlakke neoromantiek of gemakkelijk neoclassicisme horen. Badenhorst, Niggenkemper en Loriot mogen zich dan van hun meest fijnbesnaarde en gevoelige kant laten horen, de taal blijft resoluut hedendaags, ook op de melodische momenten. Net zo klinken de passages die op zuivere, abstracte klankproductie gericht zijn heel toegankelijk, verleidelijk en zelfs ontroerend voor wie bereid is uit het vertrouwde tonaal-consonante kader te stappen. Zo blijft de combinatie van de twee werelden heel muzikaal en geloofwaardig.
Op de toppen van de tenen
Een gelijkaardige vervlechting lijkt te horen in de combinatie van compositie en improvisatie, al benadrukt Badenhorst dat dat laatste dominant is. “De hoofdmoot van Baloni bestaat uit improvisatie, maar voor de cd ‘Fremdenzimmer’ hebben we elk ook een stuk gecomponeerd. Het onderscheid tussen compositie en improvisatie is inderdaad niet altijd even duidelijk, maar daar hou ik van. Wanneer we improviseren zijn we als het ware met z’n drieën aan het componeren, instant composing, en als we dan op dezelfde golflengte zitten kan er iets ontstaan dat op een compositie lijkt. In het openingsnummer ‘Lokomotive` bijvoorbeeld kan het klinken alsof we op voorhand afspraken hebben gemaakt, maar die track is een opname van het eerste nummer van ons optreden op het New Adits Festival in Klagenfurt en we hadden op voorhand helemaal niks vastgelegd.”
Badenhorst geeft aan in zijn benadering van compositie en improvisatie erg beïnvloed te zijn door de werkwijze die Han Bennink in zijn trio gebruikt. “Daar is er een repertoire van composities die de groepsleden kennen en gememoriseerd hebben. Er wordt geen setlist gemaakt, wel veel geïmproviseerd, maar ieder groepslid kan op eender welk moment een compositie (proberen) in te zetten. Deze aanpak houdt het fris. Je moet op de toppen van je tenen lopen en je oren goed gebruiken: ideeën moeten snel ingebracht worden en tegelijkertijd moet je reageren als iemand anders iets inzet. Dat proberen we ook te doen met Baloni: simpel melodisch materiaal dat tijdens improvisaties kan worden aangedragen, of composities waar in en uit kan gegaan worden met vrije improvisatie, zodat inderdaad de lijn vervaagt van wat geschreven en wat geïmproviseerd is.”
Nabatov
Dat het wachten was tot het laatste antwoord om te weten of ‘Fremdenzimmer’ zou verschijnen, heeft het enthousiasme van de groep niet bekoeld, integendeel. Voor Badenhorst is Baloni een project dat een toekomst heeft, niet in het minst dankzij de inzet van alle drie de bandleden. “Baloni is een echte groep waar we alle drie volledig achter staan en voor werken. Zo zoekt iedereen mee naar concerten. Volgende week beginnen we onze derde Europese tournee. We doen 15 concerten in België, Duitsland, Frankrijk en Zwitserland en gedurende deze tocht gaan we nieuwe opnames maken. Verder plannen we nog Europese concerten in oktober 2012 en april 2013. Het fijne aan Baloni is dat we als trio kunnen spelen maar ook gemakkelijk met gastmuzikanten kunnen werken. Zo nodigen we tijdens het optreden in de Loft in Keulen bijvoorbeeld pianist Simon Nabatov uit om mee te spelen.”
In België is het trio tijdens deze tournee steeds “zuiver” te horen. Een speciale test wordt het optreden tijdens de Ham Sessies in Gent. Dat moet de eerste keer worden dat Baloni in open lucht speelt, geen bijkomstigheid volgens Badenhorst. “Tot nu toe speelden we met Baloni altijd akoestisch. De ruimte waarin we spelen, de akoestiek, het publiek, zijn allemaal factoren die een invloed hebben op wat we doen, zeker omdat we veel improviseren en ons laten leiden door het moment.”
Een ander opmerkelijk optreden is het laatste Belgische concert van de reeks in Rataplan in Borgerhout, een thuiswedstrijd voor Badenhorst. Dat concert is tevens de start van een reeks die Badenhorst cureert en waarbij hij over enkele maanden gespreid te horen zal zijn met (naast Baloni) het Han Bennink Trio, een ander drietal met John Butcher en Paul Lytton, Os Meus Shorts en nog enkele andere formaties, waarvoor nog niet alles helemaal duidelijk is.
