Diegene die bij het woord Balkan eerst aan een bedelende accordeonspeler denkt die wanhopig enkele melodietjes probeert te spelen in een volgepakte Brusselse metro, moet beslist naar het Balkan Trafik festival gaan. Het Balkan Trafik Festival heeft namelijk voor het vierde jaar op rij als doel om deze of gene vooroordelen uit de wereld te bannen. Een weekend lang maken organisatoren en artiesten komaf met het beeld van furieus nationalisme, migratiepolemieken en maffieuze mensenhandel. Ze willen de mensen laten zien dat het etnische lappendeken een enorm rijke artistieke cultuur herbergt die de vruchten draagt van een eeuwenlange kruisbestuiving tussen Slavische volkeren, Grieken, Turken en Albanezen. Het Balkan Trafik Festival wil cultuur als communicatie. Niet alleen naar de mensen toe, maar ook tussen de kunsten. Het festival stelt immers de Balkancultuur in zijn veelzijdigheid voor en de organisatoren trekken dan ook de hele artistieke waaier open. Naast muziek is er op deze fascinerende, creatieve ontdekkingsreis plaats voor cinema, workshops, circusvoorstellingen en wijndegustaties, afkomstig van de betere Balkandruif. En natuurlijk feest, feest, feest!
Bronstige Balkan
Het Balkan Trafik Festival presenteert Balkanmuziek zoals men die kent: bronstig, feestelijk en vol energie. De traditie verder zettende nodigt Balkan Trafik de winnaar van het Gucca-brassbandfestival uit. Dit jaar is dat het Duvacki Orkestar Ekrema Mamutovica. Dit is zingeunermuziek van de dolgedraaide ritmes en schetterende koperblazers die een kudde boerderijdieren hondsdol de polka laat dansen in een Kusturicafilm. Deze dolgedraaide feestsfeer is ook te vinden bij Toni Kitanovski & Cherkezi Orchestar>. Ze mixen onstuimige jazz- en zigeunerritmes met fleurige melodieën uit Zuid-Amerika, Afrika, het Midden-Oosten en de Balkan.
Het trouworkest Palitra komt uit het kleine Bulgaarse dorpje Parvomay en zal met hun Bulgaarse folk de gemoederen komen verhitten. Snel rondzwierende ritmes zwepen de folksongs op en hyperkinetische melodieën komen als een driftige zondvloed uit klarinetten en accordeons.
De act van exotische excessen zal ongetwijfeld het legendarische Gypsy Queens & Kings zijn. Deze koninklijke zigeunerfamilie staat garant voor een impressionant spektakel waarin visuele kracht wordt gecombineerd met muzikale flamboyance. De groep bestaat uit de zingeunerkoningin Esma Redzepova, de Bulgaarse Mahala-rocker Jony Iliev, de jonge Roemeense zangeres en kleindochter van Taraf De Haidouks' Nicolae Neacsus Florentina Sandu en de Franse rumbazigeuner Kaloome. Dit jaar komen daar ook de levendige jonge honden van de Mahala Rai Banda bij.
Bezonnen Balkan
Het Balkangeluid is er één van authentieke melodieën die via complexe, asymmetrische ritmes diepbedroefde of dolgelukkige verhalen vertellen. Bij de grote massa is vooral de bronstige versie gekend. Op Balkan Trafik Festival worden er echter ook muzikanten voorgesteld die teruggaan tot diep in de traditie met sterke, desolate melodieën. Een naam waar de organisatoren gerust fier op mogen zijn, is de bouzoukispeler Stelios Vamvakaris, de zoon van rembetiko-legende Markos Vamvakaris. Zijn driesnarige bouzouki benadert de traditionele rebetika (Griekse traditionele blues die oorspronkelijk door maatschappelijke outsiders gespeeld werd) niet als een relikwie uit het verleden, maar creëert binnen de traditie een fris geluid waarin sporen van Amerikaanse blues en rock terug te vinden zijn. Vamvakaris werkte dan ook al samen met Louisiana Red en blueslegende John Lee Hooker.
Wie de smaak van de rebetika te pakken heeft, kan daarna nog terecht in het Rembetiko Kafé om samen met Vinylio Rembetiko band & Fanouris Trikilis naar de ziel van deze muziek te graven. Het trio heeft een klassieke rebetikasamenstelling bestaande uit een peervormige bouzouki, gitaar en tamboerijn. Het trio vlecht boven hun gelaagde begeleiding zanglijnen driestemmig in elkaar en zorgt zo voor een complex, verfrissend geheel.
Oana Catalina Chitu wordt de Roemeense Edith Piaf genoemd en zal in Brussel begeleid worden door haar vaste Bucharest Tango. Catalina’s warme, tijdloze stemgeluid doet inderdaad denken aan de door Parijse straten zwervende stem van Piaf. Haar klankkleur is opvallend door een zekere melancholische zwoelheid die de meest trieste gebeurtenis dragelijk kan maken. De zinnelijke vocalen kronkelen traag als dikke sigarenrook rond de uitstekende begeleiding. Bucharest Tango begeleidt Chitu met veel grandeur en flair. De authentieke romaneske tango’s blinken uit door hun onbevlogenheid en emotionele nuance. Dit is een niet te missen concert voor mensen die zich graag onderdompelen in nostalgische interbellumgevoelens.
Klarinettist Josif Shukallari mag dan wel van Albanese afkomst zijn, zijn muziek gaat terug tot het Oude Griekenland. De miroloi (Grieks voor “rouwen”) is een muzikale traditie die is ontsproten op de zuidoostgrens van Albanië en Griekenland. De virtuoos pakt de miroloi aan met zijn groep, bestaande uit twee klarinetten, gitaar, luit, dajre (een soort tamboerijn) en twee doorleefde vrouwenstemmen. Shukallari pakt uit met melancholisch geweeklaag die niet door notenbrakerij wordt gekenmerkt, maar door trage, getekende klanken die ademloos door de ruimte bewegen. Ook al begrijpt een doorsnee Belg geen snars van wat er gezongen wordt, is het niet moeilijk om de eenzame hunkering naar een verloren liefde van de eerlijke nummers te voelen.
De spirituele Islamitische gezangen worden dit jaar verzorgd door Sejfullah. Het tamelijk veilig gearrangeerde mannenkoor wordt begeleidt door brave rockdrums (type Eurovisiesongfestival). Het zijn sonore, warme liederen ter ere van Allah.
Het ensemble Shira u’tfila komt met de missie om de Joodse Balkanmuziek te doen herleven. De band incorporeert daarbij Sefardische muziek met elementen uit het Middellands Zeegebied of uit de Ottomaans Turkse traditie. De contrabas krijgt af en toe de vrijheid om <i>à la punk-rockabilly</i> te improviseren. De nummers worden volgestoken met jankende Joodse violen, diepe oudmelodieën, (niet al te diepzinnige) Spaanse gezangen, flippende mondharpen en aanvurende ritmes. Het resultaat is niet altijd even spannend, mede door de niet altijd even sterke vocale bijdrage, maar brengt verschillende werelden wel op een bijzonder harmonieuze en interessante manier samen.
De betere Balkanbelg
Het Balkan Trafik Festival presenteert ook een bonte verzameling aan Belgische groepen die de Balkan op één of andere manier door hun bloed hebben stromen. De organisatie stelt maar liefst drie eigen producties voor: De in België wonende Turk, Gülabi Kubat, vormt samen met 10 muzikanten de Corba Band, die de traditionele Turkse huwelijksmuziek tot leven wekt. Een huwelijk is heugelijk en Corba Band interpreteert dat dan ook vief met een rijk instrumentarium, 3 zangers en zangeressen en vijf dansers. Nadejda is een uniek treffen tussen enerzijds muzikanten uit de Griekse, Roemeense, Hongaarse en Bulgaarse diaspora in België (met o.m. Michel Hatzigeorgiou van Aka Moon op bouzouki) en anderzijds gastmuzikanten zoals Tcha Limberger en Vilmos Csikos van het Budapest Gipsy Orchestra. De artiesten werden geselecteerd op basis van drie essentiële criteria: hun breeddenkendheid, hun muzikaliteit (techniek, emotie en improvisatievermogen) en hun verbondenheid met België. Het resultaat is een heterogene, volledig akoestische band die een ideale muzikale gids is voor een rondreis doorheen de Balkan. Voor deze muzikanten bestaan er geen grenzen en naast Balkan doen ze dan ook af en toe een uitstapje naar de rebetiko, naar Macedonische folkliederen of langs Servische tradities.
Het Oost-Vlaamse Va Fan Fahre timmert al enkele jaren aan een succesvolle weg. Na doortochten op Cactus Festival en op BigBang van Radio 1, staat deze gerijpte, vrolijke brassband op het podium. Hun montere tweede cd ‘Zet Je Maar’ kwam in 2007 uit en laat een lekker Balkangeluid horen, dat lustig gemixt zordt met klezmer, jazz, ska en funk. Laat over één ding geen twijfel bestaan: dit is muziek die je live moet meemaken.
Uit Luik komt het Klezmic Zirkus dat fris uit de hoek komt met een mengeling tussen traditionele klezmer en vleugjes jazz en rock. De muziek zwelt echter nooit aan en blijft intiem.
Balkan Beats
Balkan Trafik Festival is ook niet vies van wat elektronisch geweld. Na de concerturen treden de nachtgoden van de Balkan aan. KAL zorgt voor de overgang van groep naar DJ. Deze Serviërs combineren traditionele zigeunermuziek met hedendaagse urban beats. Uit de buitenwijken van Belgrado komt grappige zigeunermuziek met ballen aangewaaid. Bezieler Ristic ligt de bands visie toe op hun myspace-pagina: “bhangra-ritmes funderen een lied, een viool danst rond een two-stepritme op de contrabas, huilende Hawaiaanse gitaren dwalen over een lieflijk walsritme en een accordeon voedt de tangosfeer.” Over deze uitbundige mengelmoes legt Rambo Amadeus hikkende raps vol humor die schril afsteken tegen de sensuele zang van Zumrita Jakupovic, Adil Maksutovic en Dragan Berakovic.
Gaetano Fabri Balkan Trafik Sound System fusioneert met de traditionele balkanmuziek via minimalistische clubbeats. Op Balkan Trafik Festival zal hij het derde project van het festival verwezenlijken. Gedurende het festival zal Gaetano samples creëren van artiesten als Esma Redzepova, Mahala Rai Banda, Gjovalin Nonaj, Seven Kadrievi om ze ‘s nachts in zijn eigen furieuze dj-set te gebruiken. De Duitse grondlegger van de Balkan Beat DJ Robert Soko zakt ook naar Brussel af om de nacht te vullen met bitsige balkan beats. Dit is feesten tot in de vroege uurtjes.
Balkan Trafik Festival is een ontmoetingsplaats voor muziek en tradities uit Zuidoost-Europa met uitstapjes langs jazz, dub, urban beats en rock. Het is een niet te missen festival voor ruimdenkende feestbeesten en prettig gestoorde muziekliefhebbers.
