Ars Musica, Belgiës grootste festival voor hedendaagse muziek, zit in een overgangsperiode. Artistiek leider Laurent Langlois werd vervangen door Patrick De Clerck, tot vorig jaar aan de slag bij het KlaraFestival. Voor 2010 met De Clerck nog verder met de erfenis van zijn voorganger. Mogelijk daardoor lijkt een en ander minder geprofileerd dan vorig jaar.
De tendens om niet alleen Brussel aan te doen, maar ook uit te zwermen naar Antwerpen, Brugge, Bergen, Luik wordt bewaard, maar niet speciaal uitgebouwd: het zwaartepunt van Ars Musica blijft in de hoofdstad liggen. Gebieden waarop wel verschuivingen merkbaar zijn, zijn de inbreng van de geïmproviseerde muziek (haast nihil door het verdwijnen van de late night shows) en het aantal centrale figuren.
Waar er vorig jaar drie componisten centraal stonden, valt deze eer in 2010 alleen te beurt aan
Iannis Xenakis. Deze Griekse communist ontvluchtte zijn vaderland voor het rechtse regime dat er na WO II geïnstalleerd werd en kwam als illegaal terecht in Parijs, waar hij als architect werk vond in de studio van Le Corbusier. Zijn wetenschappelijke achtergrond lag vaak aan de basis van zijn muziek, die niet zelden gebaseerd was op wiskundige modellen (kansrekening, stochastiek) en ontwikkeld werd met behulp van computers.
De muziek van Xenakis is tijdens Ars Musica in de meest contrasterende afmetingen te horen. Cellist Arne Deforce speelt tijdens zijn solorecital van 7 maart 'Kottos' en het op de groepentheorie gebaseerde 'Nomos Alpha' en percussionist Tom De Cock tekent op 26 maart voor 'Rebonds' uit 1988, een van de latere werken van Xenakis.
Voor het grote orkestwerk ligt de klemtoon op 28 maart, wanneer het Orchestre Philharmonique du Luxembourg drie werken van Xenakis speelt, waaronder 'Metastasis' voor 61 muzikanten (die elk een eigen partij spelen) en 'Lichens' voor 91 muzikanten. Diezelfde dag wordt in Flagey de documentaire 'Charisma X' getoond, over leven en werken van de "architect van geluid". Het Brussels Philharmonic verdeelt haar Xenakis inbreng over twee concerten. Op 6 maart wordt het pianoconcerto 'Synaphai' (met solist Jan Michiel) aan de 'Tragische Ouverture' en de tweede symfonie van Brahms gekoppeld en op 26 maart spelen ze 'Terrêtektorh' - met het orkest verspreid opgesteld wordt tussen het publiek - naast onder andere Ligeti's 'Lontano'.
Voor de kamermuziek van Xenakis zorgt het Arditti Quartet - dit jaar voor de achttiende maal te gast op Ars Musica - tijdens twee concerten in deSingel en Flagey, waarop 'Trio Ikhoor' en het strijkkwartet 'Tetras' gecombineerd worden met een creatie van spectralist Hugues Dufourt en 'Spirali' van Marco Stroppa
Hypermusic Prologue (foto: Aymeric Warmé-Janville)
Naast het oeuvre van Xenakis zet Ars Musica minder scherpe schijnwerpers op
Catalonië en
India. In het begin van het festival domineert het Spaanse geluid, waarbij vooral de 33-jarige componist Hèctor Parra onder de aandacht komt. Het Ensemble Intercontemporain speelt op 4 maart zijn opera 'Hypermusic Prologue' – een werk waarin Parra en librettist en fysicaprofessor Lisa Randall wetenschap en kunst samenbrengen. Een dag later is het het Spaanse Ensemble BCN 216 te horen met de creatie van Parra's 'Equinox', naast werken van andere Catalaanse componisten. Voor de Indische muziek zorgen het trio Dr. Manjunath Mysore, Guruprasana en B.C. Manjunath. Op 17 spelen ze samen met Aka Moon en vijf dagen later met het ensemble Ictus voor een uitvoering van Riccardo Nova's 'Primes', een werk voor Indische muzikanten, kamerorkest en elektronica.
Ictus is vroeger op het festival ook reeds te horen in een programma dat integraal bestaat uit muziek van Jean-Luc Fafchamps. Op 7 maart wordt voor de eerste maal diens tweede volledige Sufi Words cyclus, met de titel 'YZ 3Z2Z1S2', uitgevoerd. Een andere "homogeen" concert staat gepland voor 27 maart, wanneer het Remix Ensemble o.l.v. Peter Rundel een avond wijdt aan de muziek van John Cage. De 'Sixteen Dances' van deze Amerikaanse componist worden afgewisseld met stukken van onder andere Bruno Mantovani, James Dillon en een performance van Christian Marclay; werken die het Remix Ensemble bestelde om Cage's legendarische 4'33" stilte "op te vullen".
Aka Moon (foto: Fred Pauwels)
Naar goede gewoonte heeft Ars Musica ook weer enkele concerten waarbij het klassieke concertformat doorbroken wordt en waarbij
interdisciplinaire samenwerking centraal staat. Het meest voor de hand liggend gebeurt dit in een operacontext, zoals bij de uitvoering van Philippe Boesmans 'Julie' op 24 maart of al iets verder weg van het klassieke idioom bij 'Ismène' van de extreem tekst- en stemgevoelige gevoelige componist Georges Aperghis (15 maart). De brug naar de dans wordt geslagen in 'danceXmusic' waarvoor de dansschool P.A.R.T.S. samenwerkt met muzikanten van het orkest van De Munt. Nog verder doorgedreven is de combinatie van dans, muziek, live elekronica en video in 'Glossopoeia' met muziek van Alberto Posadas (uitgevoerd door het Ensemble Intercontemporain) en choreografie van Richard Siegal.
De film is dan weer de inspiratiebron voor 'Requiem For a Dying Planet' op 11 maart in deSingel. In deze productie voorziet de Nederlandse cellist Ernst Reijseger filmfragmenten van Werner Herzog van muziek. Hiervoor krijgt hij de steun van percussionist Mola Sylla en koor van Sardinië, wat de deur wagenwijd openzet voor invloed van traditionele, niet-klassieke muziek, zoals ook te horen is op het bij Winter&Winter verschenen album van dit project.
De rol van de elektronica is dit jaar een constante in de programmatie van het festival, maar nergens is die zo groot als op het slotconcert van 2 april in het Concertgebouw in Brugge. daar stelt de Japanse elektronicamuzikant Ryoji Ikeda zijn audiovisueel concert 'Datamatics [ver.2.0]' voor, een voorstelling waarvan de noisy muziek en de abstracte beelden opgebouwd zijn uit zuivere data.
Glossopoei
Traditiegetrouw heeft Ars Musica ook een reeks
creaties op het programma staan. Enkele markante eerste uitvoeringen zijn er van 'An Index of Memories' van Annelies Van Parys op 12 maart (door Muziektheater Transparant, het Spectra Ensemble en VocaalLAB Nederland) en de achtste symfonie van de vorig jaar vijftig geworden Luc Brewaeys door het NOB (30 maart). Internationale compositieopdrachten waren er voor de Bang On a Can-oprichter en Pulitzer Prize-winnaar David Lang (1 april, Ensemble Musiques Nouvelles) en de Maleisiër Kee Yong Chong van wie een werk voor viool en tape gecreëerd zal worden tijdens het solorecital van Wibert Aerts.
Elk jaar heeft Ars Musica concerten die buiten de grote lijnen van het festival vallen, maar die toch speciale aandacht verdienen. Op 12 maart spelen de jonge honden van beSIdES (met muzikanten van Zwerm en de drijvende krachten achter het festival What's Next) een middagconcert in Flagey. Vier dagen later is het HERMESensemble in het Kaaitheater te gast met onder andere 'Cymatics' van Andrew Claes, in het dagelijkse leven saxofonist van Brazzaville en Hamster Axis of the One-Click Panther.
Meer over Ars Musica
Verder bij Kwadratuur
