Als openingsconcert voor haar abonnement “piano” haalt de Gentse Handelsbeurs binnenkort de Frans-Libanese pianist Abdel-Rahman El Bacha in huis, als voorsmaakje op latere toppers als Alexandre Tharaud, Frank Braley en Eric Le Sage. De in 1958 geboren El Bacha maakte zich echter niet minder verdienstelijk in het klassieke repertoire dan bovenstaande musici, hoewel hij nooit een contract bij de grote platenlabels kon bemachtigen.
Gerespecteerd pianovirtuoos
Abdel-Rahman El Bacha (foto: Alix Laveau)
De centrale
boost in El Bacha's carrière was zijn triomftocht doorheen het Koningin Elisabethconcours voor piano in 1978, waarin de jury hem unaniem prees om zijn inzicht, zijn helderheid van toon en zijn technisch schijnbaar ongelimiteerde mogelijkheden. Inmiddels zetelt de virtuoos zelf al een aantal edities in de jury van werelds belangrijkste pianowedstrijd, waaraan hij misschien zijn geliefkoosde status in België te danken heeft. Bovendien stuntte El Bacha in 2005 door in Flagey verspreid over vijf dagen en vijftien concerten het hele oeuvre voor piano van Fréderic Chopin te brengen, telkens integraal uit het hoofd gespeeld. Met een perfect rubato en een enorme finesse in de schakeringen van Chopins muziek, die dikwijls nodeloos worden geromantiseerd, bewees El Bacha een begeesterend Chopin-interpreet te zijn. Hij nam echter ook de Russische (neo-)romantiek op, naast Franse impressionisten, classisisten en zeer recent zelfs Bach. Men kan moeilijker duidelijker stellen dat de man van alle markten thuis is en zich niet laat labelen als een pianist met slechts een specialiteit. De concertavond in de Handelsbeurs, waarin de pianist rondom de sonate van Liszt ook het gevreesde 'Gaspard de la nuit' van Ravel en werk van Mozart speelt, zet zijn artistieke hang naar diversiteit overigens eens te meer in de verf.
Geen inleiding vereist?
Liefhebbers van klassieke muziek zullen in het concertprogramma dat El Bacha zal vertolken weinig verrassingen aantreffen. Het centrale werk van Liszt geniet immers de status van meesterwerk binnen de canon en liefhebbers van pianomuziek in het algemeen kunnen eigenlijk niet onbekend zijn met dé Liszt-sonate. Het betreft een lange, ononderbroken sonate, waarin men via analyse echter wel de vier delen van de traditionele vorm in kan terugvinden. Naar een programmatische inhoud is het gissen, maar sommigen menen dat Liszt de Faust-legende voor ogen had toen hij zijn monumentale werk componeerde. Belangrijk om weten is dat Liszt met vijf motieven aan de slag gaat, die hij constant transformeert naargelang de muzikale context waarin hij hen bovenhaalt. Meer concreet betekent dit dat een initieel liefelijk motief in een dreigende stemming kan terugkeren en vice versa. Verdere analyse brengt aan het licht dat de expositie van alle thema's binnen de sonate eigenlijk op zich al een sonate vormt met een eigen doorwerking en re-expositie. Helemaal nieuw was een dergelijk gegoochel met vormen in de 19e eeuw niet, maar Liszt goot zijn gigantisch aantal ideeën in een dusdanig weinig transparante architectuur, dat interpreten ook vandaag nog tal van keuzes moeten maken: willen ze de motieven als afzonderlijke entiteiten benaderen, of juist als transformaties van elkaar - een piste die sommigen ook verkiezen te bewandelen? Van El Bacha mag een verhalende lezing verwacht worden, hoewel de pianist zeker de spanning en de mystiek zal trachten vast te houden over de totale speelduur van de sonate, die op zichzelf een volledig deel van het concert kan vullen.
Extra
Abdel-Rahman El Bacha (foto: Alix Laveau)
Het indrukwekkend geconcipieerde 'Gaspard de la nuit' van Maurice Ravel zomaar een toemaatje noemen zou verkeerd zijn. Het betreft een van de meest virtuose stukken uit de 20e eeuwse pianoliteratuur en waar Liszt dikwijls om matiging en verinnerlijking vraagt, eist Ravel enorme emotionele erupties van zijn solist. Ravel baseerde zijn driedelige werk op gedichten van Aloysius Bertrand. In 'Ondine' is de stemming nog eerder licht en onschuldig, met de beschrijving van een waterfee, waarvoor de pianist niettemin halsbrekende toeren mag uithalen bij de evocatie van de verschillende pittoreske natuurelementen. 'Le Gibet' is de beschrijving van een gruwelijk galg-tafereel, waarin Ravel de diversiteit van een door terreur getekend landschap tracht weer te geven. In 'Scarbo' (de naam van een duivels wezen) culmineren emotionaliteit en instrumentaal geweld en legt El Bacha tevens de link naar de eventuele Faust-implicaties van de Liszt-sonate. Met lichtheid biedt de pianist echter ook weerwerk aan de zware teneur van dit concertprogramma. Het 'Adagio in b KV 540' en de gracieuze 'Sonate nr. 7 in C, KV 309' laten El Bacha toe te tonen dat virtuositeit niet altijd in het teken moet staan van de meest extreme gevoelens. Tot slot brengt El Bacha uit de drie lange pianosuites 'Années de pèlerinage' van Franz Liszt het 'Vallée d'Obermann'. Het is niet ongebruikelijk dat pianisten als extraatje een stuk uit dit lange werk vertolken en El Bacha is als lyricus goed geplaatst om deze partituur gestalte te geven.
Eenzijdig kan El Bacha's concert op dinsdag 11 oktober in de Handelsbeurs in geen geval worden. De pianist speelt met uitersten, die hij echter vanuit een puurheid die hem als pianist kenmerkt, zonder veel pretenties met elkaar zal trachten te verbinden. Een concert dat het mooie abonnement "piano" veelbelovend op gang trekt.
Meer over Abdel-Rahman El Bacha, Handelsbeurs
Verder bij Kwadratuur
Interessante links
