Jan Dismas Zelenka (1679-1745) een van Johann Sebastian Bachs tijdgenoten werd in een dorpje rond Praag geboren maar woonde en werkte bijna zijn hele leven in Dresden. Saksen, waarvan Dresden de hoofdstad was, was een Katholiek hertogdom en dus schreef Zelenka Latijnse missen. Deze ‘Missa Votiva’, hier gepresenteerd in een uitvoering met het Kammerchor Stuttgart en het Barockorchester Stuttgart stamt uit het jaar 1739.
De 'Missa Votiva' is uitzonderlijk lang voor een barokke mis en vult een hele cd. Men denkt al gauw aan Bachs 'h-moll messe' en in de koorgedeeltes bereikt de Dresdense componist een complexiteit die Bach af en toe evenaart. De soloaria's zijn meer rechtuit melodie-plus-begeleiding. In de schoonheid van hun melodieën mogen echter ze gerust naast de aria's van Händel of Telemann gezet worden.
Joanne Lunn vervult de sopraanrol met een rijke stem en een warm, welluidend hoog register. Ze zorgt voor een erg mooie lezing van het 'Benedictus', een deeltje uit een mis waarvoor wel meerdere componisten prachtige muziek geschreven hebben. Altus Daniel Taylor legt veel gevoel in zijn lezing en kleurt een doorgaans strak gespannen stemtype herkenbaar en met veel smaak in. Tenor Johannes Kaleschke beschikt over een sonore laagte en een warm middenregister, waar Zelenka als bij toeval graag van gebruik maakt. Klein detail is dat hij zijn 's' lichtjes slist, wat in een tekst als 'Quoniam tu solus sanctus' natuurlijk wel opvalt. De baspartij wordt door Thomas Bauer gezongen met expressiviteit en een goede controle over zijn hele register. Niet enkel solo maar ook in ensembles vinden de zangers elkaar uitstekend en lijnen in twee of meerdere stemmen komen zuiver en egaal over, waarbij de zangers naar elkaar toewerken en knap met elkaar kunnen versmelten.
De 'Missa Votiva' is geen trots werk en traditioneel grandioze passages als het 'Gloria' of het 'Cum Sancto Spiritu' zijn opvallend bescheiden gehouden. Zelenka's orkestratie, die louter uit strijkers en continuo bestaat, speelt daarbij beslist een rol. Een gedeelte als het 'Et Resurrexit' zijn zo eerder vrolijk dan magistraal van sfeer. En de fijnzinnige manier van spelen van het Stuttgarter Barockorchester, die deze muziek als weinig andere orkesten kan uitvoeren, brengt het beste uit de mis naar boven.
De mis wordt met kamerkoor gezongen en dat past Zelenka's delicate koorpassages uitstekend. Vooral de zuivere, lichte sopraansectie verdient vermelding want het is jammer genoeg maar al te courant om een koor te horen dat gespannen klinkt op haar hoogste noten.
De 'Missa Votiva' wordt met het 'Dona Nobis' tot een waardig einde gebracht, in cirkelvorm want Zelenka herbruikt de openingsmuziek uit het 'Kyrie' voor dit laatste deel. De mis is zo een te ontdekken voorbeeld van het rijke muzikale leven dat de Saksische hoofdstad in de achttiende eeuw kenmerkte en krijgt bovendien een boeiende en muzikale uitvoering mee van orkest, koor en solisten.
Meer over J. Zelenka
Verder bij Kwadratuur
Interessante links
