"Toegankelijk" zal het oeuvre van de bijna zestig jaar oude hedendaagse componist Wolfgang Rihm allicht nooit genoemd worden. De Duitser heeft immers alle moderne compositietechnieken in de vingers, tot en met de seriële muziek die rond zijn geboorte definitief ingang vond. Tegenwoordig is Rihm een van de meest toonaangevende figuren binnen de hedendaagse klassieke muziek, zonder dat hij zijn zware, complexe stijl daarvoor opoffert. Integendeel zelfs: boven alles is Rihm een tegendraads figuur die koste wat het kost zijn eigen weg wil gaan. Dat maakt zijn muziek soms gewoon te provocerend, maar even vaak is de experimenteerdrift buitengewoon interessant. Rihm heeft bovendien een grote zin voor architectuur en voor opbouw, waardoor zijn oeuvre het gemiddelde, intellectualistische modern-klassiek zonder meer overstijgt.
Het is echter altijd gevaarlijk als een stel leken moderne partituren onder handen wil nemen, maar bij het label NEOS (dat quasi uitsluitend contemporaine klassieke muziek op de markt brengt) zal men wat dat betreft geen blunders maken. De solisten van dienst zijn Andreas Grau en Götz Schumacher, samen het GrauSchumacher Piano Duo. Zij wonnen al verscheidene prijzen en leggen in hun dagdagelijkse uitvoeringspraktijk een sterke klemtoon op moderne muziek. Hetzelfde geldt voor dirigent Peter Rundel, die een tijdje geleden nog Belgische orkesten als deFilharmonie en Ictus (eerder een ensemble eigenlijk) leidde. Ook Rundel is voornamelijk bezig met hedendaags klassiek, waarvan zijn vruchtbare samenwerking met het Ictus Ensemble alleen maar een bewijs is. Rundel leidt op deze cd het Deutsches Symphonie-Orchester Berlin, dat terugkijkt op een rijke muzikale geschiedenis. De laatste vijftig jaar waren onder meer Lorin Maazel, Riccardo Chailly, Vladimir Ashkenazy en Kent Nagano chefdirigent. Een reeks namen die op zich wel een en ander betekenen...
Dat het DSOB van 'La musique creuse le ciel' een spannend parcours maakt, is dus geen al te grote verrassing. De ultracomplexe partituur werpt de luisteraar voortdurend in moeilijke accenten en ruwe dynamische wijzigingen, maar doordat solisten en dirigent het hoofd koel houden, blijft de muziek helder. De titel, vrij overgenomen uit een gedicht van Charles Baudelaire, wijst de luisteraar reeds op het verpletterende karakter van de partituur, dat men in de gespierde pianopartijen weerspiegeld ziet. Zoals de expressionistische dichters à la Baudelaire, die Rihm vroeg leerde kennen, experimenteerden met vorm, zo doet ook deze componist dat met zijn "concerto" voor twee piano's en groot orkest. Het kluwen aan geluiden die dat soms oplevert, maakt het er de toehoorder uiteraard niet eenvoudiger op.
Zo extravert en krachtig Rundel 'La musique qui creuse le ciel' (geschreven tussen 1977 en 1979) in goede banen leidt, zo integer is de aanpak van het GrauSchumacher Piano Duo in 'Über-Schrift'. Samen met onder meer 'In-Schrift' (voor orkest) en 'Nach-Schrift' (voor klein kamerensemble) is 'Über-Schrift' een pittige dialoog tussen twee piano's. Nu de muur van het orkest niet meer aanwezig is, kunnen Grau en Schumacher veel intiemer dialogeren, hoewel de grote klankerupties niet eeuwig uitblijven. Het werk blijft, omwille van zijn beperkte kader, niet constant boeiend, maar het duo legt toch genoeg klemtonen om de attente luisteraar quasi non-stop te verbazen.
Betere uitvoerders had Rihm zich allicht niet kunnen wensen, maar het is een vaststaand feit dat zijn muziek slechts voor een kleine niche bestemd is. Deze bezielde uitvoeringen zullen daar weinig aan veranderen, want ze bevestigen het beeld van Rihm als hermetisch componist alleen maar. Wie geen ervaring heeft met modern klassiek, houdt zich dus beter op het droge. Met wél al wat dergelijke muziek achter de kiezen, kan men deze opname zonder de minste twijfel naar waarde schatten.
