Het zuiver symfonische oeuvre van operacomponist Richard Wagner is eerder beperkt. Een puur instrumentaal ensemble als een symfonieorkest of een kamermuziekgroep was te beperkend voor een man met een doorgedreven visie als Wagner. Alle instrumentale ouvertures en tussenspelen uit Wagners opera’s past dan ook net niet op één enkele cd. Het Royal Scottish National Orchestra, gedirigeerd door de Estse dirigent Neeme Järvi stelt met deze nieuwe uitgave een bijna complete selectie van de bekendste instrumentale muziek van deze monumentale componist voor.
De stukken op deze plaat staan volledig chronologisch geordend. Het vroegste werk is dus de ouverture tot de magische-romantische opera ‘Die Feen’ die Wagner in de jaren 1833-1834 componeerde. Carl Maria von Webers invloed blijft onmiskenbaar, in de delicate passages in de houtblazers, in de feeërieke introductie of in het slanke maar kernachtige gebruik van koperblazers. In het melodieverloop kijkt de opera echter al vooruit naar werken als ‘Der Fliegende Holländer’. Minder genoegdoenend is echter de concertouverture ‘Columbus’, een van als Wagners twee enige symfonische gedichten. Het is een werk vol trompetgeschal, dat vooral wat opbouw betreft breekt met tradities maar uiteindelijk een eerder hoogdravende indruk achterlaat.
Wagners andere vroege opera ‘Das Liebesverbot’ speelt zich op Sicilië af en dat zal niemand ontgaan die de tamboerijnen, triangels en Italiaanse ritmen van de ouverture hoort. In deze feestelijke ouverture, die bijna in bel canto stijl geschreven is, staat de strenge, late Wagner nog het meest veraf. De langere ouverture tot ‘Rienzi’ vertegenwoordigt dan weer een vijventwintigjarige Wagner die kost wat kost een voet binnen de deuren van de Parijse grand opera wilde krijgen. Het stuk is rijkelijk georkestreerd, met een combinatie van grandeur en leuke melodietjes die het steeds goed deden in de opera’s van zulke Parijse componisten als Meyerneer en Spontini. Vooral de langzame introductie van de ouverture wordt hier tamelijk vlot genomen, waarbij Wagners nogal dikke orkestratie doorzichtig gehouden wordt en de grote lijnen van het stuk duidelijk naar voren komen.
De tweede helft van de cd wordt besteed aan Wagners volwassen composities en daar is de selectie van muziek beter gekend en dus minder avontuurlijk. De ouverture tot ‘Der Fliegende Hollander’ stelt niet teleur, met schrikbarende stormeffecten die erg overtuigend door het Royal Scottish National Orchestra voortgebracht worden. Net zo een klassieker is de prelude die aan de derde akte van ‘Lohengrin’ (en dus aan het bekende bruidskoor) voorafgaat. Hierbij, net als in enkele andere werken, mag de kwaliteit van de koperblazers van het orkest vermeld worden, wan ze slagen erin deze muziek krachtig te doen klinken zonder dat hun volume de algemene orkestklank volledig satureert. Decibels zijn, met andere woorden, geen doel op zich en staan ook frasering en het geven van een muzikale richting aan de melodieën niet in de weg.
Het grootste minpunt aan deze verzameling is dat hij tamelijk voorspelbaar is opgebouwd. Wagners ouvertures vindt men gemakkelijk genoeg terug op cd en de huidige selectie, met de prelude uit ‘Tristan’ en de ouverture tot de ‘Meistersinger’ als afsluiter, is niet bijzonder origineel. Zelfs zulke vroege werken als de ‘Faust’ ouverture of de ouverture tot ‘Rienzi’ behoren tot het muzikale gemeengoed. Het zou mooi zijn geweest om instrumentale bladzijden uit Wagners oeuvre te horen die minder vaak apart gespeeld worden, zoals de korte, toverachtige ouverture tot ‘Lohengrin’ of het plechtstatige ‘Vorspiel’ tot ‘Parsifal’. Zelfs ‘Siegfried Rheinefahrt’ uit ‘Gotterdämmerung’ vindt men minder courant op cd dan het overbekende bruidskoor uit ‘Lohengrin’. Dat mag echter geen afbreuk doen aan een uitvoering die afgerond en verzorgd klinkt, de dramatische spankracht van Wagners composities alle eer aandoet en bovendien ook Wagner stilistische evolutie knap illustreert.
