In het jaar 2013 vieren we de 200ste verjaardag van Wagners geboorte. De Duitse romanticus en grote operavernieuwer werd namelijk op 22 mei 1813 geboren, nabij Leipzig dat spoedig het strijdtoneel zou worden van de grootste veldslag uit de Napoleontische oorlogen. Om die verjaardag te herdenken, geeft het platenlabel Pentatone Records tien van Wagners opera’s uit. Daarmee zullen alle grote creaties aan bod komen, met uitzondering van enkele vroege werken als ‘Rienzi’ of ‘Das Liebesverbot’. De spits wordt afgebeten met Wagners enige belangrijke komische opera ‘Die Meistersinger von Nürnberg’.
‘Die Meistersinger’ is in enkele opzichten een atypische Wagner-opera, met een luchtig plot dat een basis heeft in de geschiedenis en niet in de mythologie. Wagner grijpt het verhaal van de zestiende-eeuwse minnezanger Hans Sachs uit Neurenberg aan om een opera te schrijven die net zo zeer een semi-historisch liefdesverhaal is als een kritische parabel is op de muzikale gewoontes en tradities van het negentiende-eeuwse Duitsland. De opera is echter ook het werk waarin Wagner definitief zijn eigen stijl ontdekt, met een uiterst complexe polyfonie en een orkestratie die, met behulp van een hele reeks terugkerende muzikale motiefjes, de subtiele nuances van het verhaal illustreert.
Het orkest dat deze nieuwe ‘Meistersinger’ ondersteunt is geen gerenommeerd operaorkest maar wel het bijzonder capabele Rundfunk-Sinfonieorchester Berlin. Het opent met de bekende ‘Meistersinger’-ouverture, die tamelijk breed wordt geïnterpreteerd maar waarbij zelden echt op kracht gespeeld wordt. De orkestklank klinkt over het algemeen wat van op een afstand, alsof het Rundfunk-Sinfonieorchester Berlin vanuit een orkestbak opgenomen werd op deze live-opname. Zo komt Wagners dikke orkestratie, vol koperblazers, niet agressief over maar blijven de fijnere kantjes van de orkestratie goed verstaanbaar. Wagners geraffineerde schrijfstijl voor blaasinstrumenten en de complexe polyfonie van ‘Die Meisterisinger’ gaan zo geen van beiden verloren. Het is een manier van spelen die schitterend werkt aan het begin van de tweede akte (‘Johannistag!, Johannistag!’), waar actieve houtblazers de sfeer van een druk stadsplein in volle dag uitbeelden.
Robert Dean Smith mag schitteren in zijn rol als de jonge ridder Walther von Stolzing, een zangpartij die hij aan het begin van de opera een idealistische en wat naïeve kleur geeft. Zijn meesterlied, dat in de derde en vierde akte mag weerklinken, zingt hij echter met zelfbewustzijn en een machtige maar gevoelige Puccini-stem. De andere leerjongen David, gespeeld door Peter Sonn, kan een even onschuldige indruk wekken. Dat zorgt voor een smaakvolle uitvoering van zijn lied ‘Am Jordan Sankt Johannis stand’ in de derde akte. Booswicht Beckmesser wordt vertolkt door Dietrich Henschel. Diens basstem klinkt bij momenten wel wat zwaarwichtig voor dit in wezen humoristische personage. Zoals bij de overige zangers, combineert hij echter muzikaliteit aan een schitterende tekstuitspraak (iets wat niet evident is in dit praatgrage personage), zoals zijn scène in de derde akte bewijst.
In een verhaal dat gedomineerd wordt door mannen, zijn de enige vrouwenrollen die van Walthers geliefde Eva (Edith Haller) en haar voogdes Magdalene (Michelle Breedt) en waar Haller een trotse, heldere jonge vrouw vertolkt, maakt Breedt indruk met een meer gereserveerde maar gek genoeg soms ook komisch opgevatte vertolking als Eva’s goedhartige maar bemoeizieke voogdes.
Eva’s vader Veit Pogner wordt vertolkt door Georg Zeppenfeld, wiens basstem dat oudere personage net wat fragiel inkleurt. Het vergt niet veel inbeelding om Pogner, leunend op Eva’s schouder, door Nürnberg te zien wandelen in de tweede akte. Bovendien bezit hij, net als Albert Dohmen een opmerkelijk duidelijke uitspraak. Dohmen is een van de bekendste Wagner-baritons van dit moment en kon al eerder schitteren in bijvoorbeeld Wagners ‘Ring’ cyclus met de Nederlandse Opera als oppergod Wotan. Diezelfde kwaliteiten van toen zijn ook hier weer hoorbaar in zijn rol als dichter-schoenmaker Hans Sachs: een stem waar kracht nuance en kleur niet in de weg staan en een aandacht voor tekstinhoud zodat articulatie het verloop van de muziek bepaalt en niet andersom. Wagner zou goedkeurend geknikt hebben!
Pentatone Records geeft niet zo geweldig vaak opera’s uit maar wanneer het label het doet, zorgt het voor een prachtig vorm gegeven cd-setje. En de inhoud van dat setje is ook precies wat een Wagner-opera moet zijn: expressieve maar vooral verstaanbare zangers, een orkest dat met enthousiasme de actie op scène begeleidt en zo voor een levendige muzikale vertelling zorgt die ondanks de drie uur durende lengte van de opera, geen minuut verveelt.
