De stad Rome werkte zich in de zestiende en zeventiende eeuw op als een van de belangrijkste centra van de Italiaanse barok. De stad had in de schaduw van belangrijke centra als Firenze, Genua en Venetië gestaan tijdens de late middeleeuwen en had ook geleden onder het groot westers schisma dat tot 1417 duurde en waarbij de Romeinse paus concurrentie kreeg van een mededinger in Avignon. Naar de zeventiende eeuw toe spaarden de kerkelijke autoriteiten echter kosten noch moeite om in de nasleep van de reformatie hun stad de nodige luister te geven en de grootsheid van de Katholieke kerk tentoon te spreiden. De late zeventiende eeuw zag onder meer de bouw van het Sint Pietersplein maar ook op muzikaal gebied trok Rome veel talent aan en daarvan is weinig beter bewijs te vinden dan deze nieuwe cd van het Cantus Cölln en het Concerto Palatino.
De basis van de cd wordt gevormd door muziek van Virgilio Mazzocchi voor de mariavespers. Het zijn zettingen van vijf psalmen uit een collectie die de naam 'Psalmi Vespertini' droeg. Ze worden afgesloten door een van Mazzocchis twee zettingen van de Latijnse 'Magnificat' tekst, een passend glorieus einde voor muziek voor een van de belangrijkste katholieke feestdagen. De psalmen zelf worden, conform de toenmalige gewoonte afgewisseld met vier zogenaamde sacrale concerti op teksten die naar Maria verwijzen, een 'Ave Maria', een puur instrumentale 'Canzona' en een 'Salve Regina', soms door Mazzocchi gecomponeerd en anders door tijdgenoten als Carissimi, Frescobaldi of Palestrina.
De vocale bezetting van Cantus Cölln is klein, met slechts twee (solistische) zangers per stem. Het stelt het ensemble in staat om coloraturen en versieringen waarmee deze muziek doorspekt is, sappig en vlot vorm te geven. Dit is muziek op de grens van renaissance- en barokmuziek en met zijn vele versieringen, vaak individualistische schrijfwijze en beeldende kracht kijkt Mazzocchi's muziek duidelijk vooruit naar de barok. Ondanks de vele goede uitvoeringen van oude muziek die al sinds jaren gemaakt worden, blijft het zeldzaam om zulke muziek zo levendig uitgevoerd te horen. Een dialoog als tussen tenor en cornetto in het 'Exsurge cor meum' doet in de manier waarop twee individuele stemmen elkaar aanvullen al haast aan barokke opera denken.
Zo bezit deze uitvoering niet het afstandelijke dat renaissancemuziek vaak kan kenmerken. Mazzocchi speelt vaak en graag met affecten in zijn muziek, zodat hij als uitbeelding van de vreugdevolle tekst de stemmen een reeks acrobatische loopjes aan het einde van het 'Laetatus sum' laat uitvoeren. Op 'Surge Amica mea' hoort men de tekst ('sta op!') verklankt in allerlei snelle opwaartse versieringen.
Concerto Palatino is bekend in de barokwereld en terecht want het is ook een prachtig ensemble van drie trombones en cornetto, wat een geijkte bezetting is voor heel wat Italiaanse renaissance- en barokmuziek. De instrumenten overstemmen de zangers nooit maar verdubbelen de vocale stemmen en verlenen kleur aan deze vespers. De instrumentale 'Canzone a due cori' van Frescobaldi vormt een afwisseling met de vocale muziek en speelt met het contrast tussen een 'koor' van blazers en eentje van strijkers (viool, viola's da gamba en violone).
De combinatie van werken van verschillende achtergrond en bezetting rond een bepaald thema is niet nieuw maar een uitvoering als deze die renaissance of vroegbarokke muziek niet alleen technisch erg competent maar ook muzikaal en levendig kan voorstellen, blijft zeldzaam.
Meer over V/C
Verder bij Kwadratuur
Interessante links
