Met Frank Zappa verloor de muziekwereld in december 1993 één van haar meest kleurrijke figuren. De manier waarop hij kwistig omsprong met stijlen, genres, humor en groot sérieux blijft tot op vandaag een inspiratiebron voor heel wat artiesten. Anderhalf jaar na Zappa's overlijden vond in deSingel in Antwerpen een herdenkinsgconcert plaats waarvoor verschillende Belgische componisten een werk schreven voor orkest (het Vlaams Radio Orkest, nu Brussels Philharmonic) en rockcombo met onder andere Zappa-getrouwe Bobby Martin en Belgische muzikanten als Bart Maris en Johan Vandendriessche.
Het resultaat zijn geen bewerkingen van Zappasongs, maar stukken die knipogen naar en citeren uit het werk van de Amerikaan. Opvallend is het veelvuldig teruggrijpen naar teksten en muziek uit de eerste rockplaten van Zappa. De speelse instrumentale abstractie van Zappa's laatste eigen project 'The Yellow Shark' (ook voor klassieke bezetting) is minder hoorbaar, maar de te vrezen stroefheid blijft achterwege. Het orkest wordt nooit louter gebruikt als levende rockmachine, waardoor de muziek geloofwaardig blijft. Zowat alle componisten trekken de eclectische kaart en sturen de muziek van de ene stijl in de andere.
Af en toe worden de grenzen van de tonaliteit opgezocht, maar het resoluut overboord gooien van klassieke patronen is zelden aan de orde. Hierdoor wordt de link met Zappa's rockkant extra in de verf gezet. Van alle gespeelde werken zijn die van Peter Vermeersch (die met zijn groep X-Legged Sally al duidelijk beïnvloed was door de Amerikaan) het meest speels en licht verteerbaar. De transparante orkestratie en de knipogen naar funk of filmmuziek plaatsen hem meteen in de lijn van Zappa. Ook het citaat uit Ravels 'Boléro' en de Oosterse setting van Zappa's 'Anyway the Wind Blows' sluiten hier mooi bij aan.
Meer eigen gezicht is er, door de voorzichtige dissonantie en de polyfonie, in 'A Modest Proposal' van Claude Coppens. De wat geforceerde ritmiek van de spreekstem stoort hier echter, waardoor het stuk met de handrem op lijkt te rijden. De jazzimprovisaties die Coppens als voorbijkomend element gebruikt, nemen bij 'Scorci der Mocciolo' van Frederik D'Haene een centrale plaats in waardoor dit werk het minst eclectische wordt. Net het tegenovergestelde klinkt George De Deckers 'Shut Up And Dye Your Shoe'. Heel fragmentarisch wordt hier van stijl gewisseld: een breed koraal, stompende filmmuziek, een marcherende of rockende groove, croonerromantiek of een musicalsong. Bovendien laat De Decker de tonaliteit hier en daar even los zonder dat de muziek onhandig gaat klinken.
Het fraaiste resultaat van 'The Purple Cucumber' staat op naam van Peter Swinnen die in 'The Black Lark's Ballet' een uitstekende orkestbehandeling laat horen en er in slaagt het beste van zijn collega's te combineren. Ook hij switcht graag van de ene stijl naar de andere, maar doet dit eerder in grote blokken waardoor het geheel homogener wordt. Bovendien slaagt hij er in om overduidelijke flarden Zappasongs ('Brown Shoes Don't Make It' en 'Mother People') te combineren met muziek die overtuigend modern klassiek genoemd kan worden. Vooral de polyfone stapeling in het begin en de akoestische soundscape van houtblazers en percussie naar het einde van het werk toe zijn bijzonder fraai. Wanneer over deze soundscape dan nog eens een wals en een typische Zappagroove worden gelegd, klinkt de muziek echt verbluffend. Het enige minpuntje aan deze track is de soms wat twijfelende intonatie van zanger Bobby Martin, iets waar die elders op 'The Purple Cucumber' weinig last van heeft.
Na deze apotheose (met een laaiend publiek) is de elektronische soundscape van Ward Weis een tegenvallende afsluiter. De combinatie van fluitende vogels, ruisgeluiden en Zappa's verknipte en qua toonhoogte gemanipuleerde stem kan geen negen minuten boeien. Daarvoor is meer nodig dan een breed uitgesmeerd proces van verdichten en verdunnen.
Of 'The Purple Cucumber' die hard fans van hedendaagse klassieke muziek zal kunnen boeien valt te betwijfelen. Daarvoor wordt er te vaak op veilig gespeeld. Voor de standaard rockliefhebber zal er dan weer veel te horen zijn dat net over het randje gaat. Mogelijk valt de cd daardoor tussen twee stoelen, maar laat dat nu net de plaats zijn waar de muziek van Frank Zappa zich het best thuis voelt. Misschien is het net daardoor dat 'The Purple Cucumber' klinkt als een oprecht en amusant eerbetoon aan de man die zijn volk opriep om te gaan stemmen bij de presidentsverkiezingen.
Meer over V/C
Verder bij Kwadratuur
Interessante links
