Sven-David Sandström en Ingvar Lindholm zijn de twee meest toonaangevende Zweedse componisten van het ogenblik. Op deze cd uit de 20-21 reeks van Deutsche Grammophon staan live-uitvoeringen door het Gewandhausorchester Leipzig onder leiding van de eveneens Zweedse dirigent Herbert Blomstedt van twee religieuze of tenminste religieus geïnspireerde werken uit het einde van de vorige eeuw. 'The High Mass' van Sandström is een hedendaagse toonzetting van de katholieke mis voor koor en orkest en bijgevolg is het religieuze aspect snel gevonden. 'Kontakion', het werk van Ingvar Lidholm dat eveneens op deze dubbelcd staat, is dan weer geïnspireerd op het kontakion of de "hymne voor de doden" uit de Russisch orthodoxe lithurgie. Beide werken zijn ondanks hun niet zo hoge ouderdom zeer toegankelijk voor de luisteraar.
Sandströms 'The High Mass' is een gigantisch werk voor koor, orkest, drie sopranen, twee mezzo-sopranen en orgel, dat qua opdeling van de mistekst opvallende gelijkenissen vertoont met de 'Hohe Messe in h-mol' van J.S.Bach. Sandström verloochent dan ook niet naar welk groot voorbeeld hij dit werk schreef. Meer zelfs, ook de opdeling van de passages voor solisten en die voor het volledige orkest heeft hij overgenomen. Het structureel vormelijke en het inhoudelijke komen dan wel overeen als twee druppels water, toch communiceert Sandström via een duidelijk andere, zeer eigen taal. Deze taal is geen homogeen geheel voor wat betreft deze compositie. Voor de verschillende onderdelen van de mis hanteert Sandström verschillende stijlen. Deze lopen uiteen van atonale klusters tot neo-romantiek. Zo begint het openingskyrie met een opeenvolging van donkere, massieve klusters voor het gehele orkest, gevolgd door een fonkelend, doch atonaal 'christe eleison' gezongen door de drie sopraansoli en begeleid door kristalheldere flageoletstrijkers. Geen enkel van de later volgende delen van deze "hoogmis" is echter hetzelfde. Delen met een reciterend solist voorzien van orkestbegeleiding, quasi concerterende delen tussen koor en solisten, zeer ritmische tutti-passages en soms verrassend tonale oplossingen wisselen elkaar af. Dit alles ondersteund door een imposante orgelpartij en een polychroom slagwerkassortiment. Ondanks de verscheidenheid aan stijl in dit werk weet Sandström met subtiele overgangen en opeenvolgingen toch een gevoel van eenheid binnen het werk te scheppen. Dat laatste is zeker ook de verdienste van dirigent Herbert Blomstedt die voor een live-opname uitzonderlijk hoog niveau haalt. In 'Kontakion' van Lidholm mag Blomstedt zich dan uitsluitend op het orkest concentreren. Dit 'Kontakion' werd gecomponeerd voor de eerste concertreis van het Royal Philharmonic Orchestra Stockholm naar de toenmalige Sovjet Unie. Het mag dan wel geïnspireerd zijn op een Russisch orthodoxe, lithurgische melodie, het is slechts aan het einde van het werk dat deze langzaam komt doorschemeren. Beginnend met een dramatische en bij momenten bijna tonaal klinkende opbouw en voortgedreven door een opvallend dominante, aggressieve stem van het koper, mondt 'Kontakion' uit in een contemplerend middendeel met een klagende fagotsolo als leidraad. In zowel Lidholms muzikale taal als in de verwerking van een religieus thema in zijn werk, is een subtiele, doch duidelijke kritiek op het toenmalige Sovjetregime sterk voelbaar. De gedempte, achter de schermen spelende trompetsolo die op het einde de originele, volledige melodie van het kontakion uitzingt, gaf in die tijd dan ook een niet mis te verstane boodschap.
Met deze opnames van Sandströms 'The High Mass' en Lidholms 'Kontakion' zijn er opnieuw twee meesterwerken van de hedendaagse muziek toegevoegd aan de reeds indrukwekkende rij van muziek in deze 20-21 reeks met "muziek van onze tijd". Het hoge niveau van zowel muziek, uitvoerders als uitvoering maakt deze opnames uitermate toegankelijk en beleefbaar. Een credo voor de hedendaags religieuze muziek.
Meer over V/C
Verder bij Kwadratuur
Interessante links
