De eindejaarsperiode is in zicht en dan geven ook klassieke platenlabels traditioneel platen met kerstmuziek uit. Ricercar doet dat ook en groef voor deze driedubbele cd in haar archief en dat resulteert in een verzameling zeventiende- en achttiende-eeuwse advents- en kerstmuziek. De collectie omvat muziek uit de Duitse landen, Frankrijk, de Italiaanse staten en Engeland en varieert van ernstige werken van Schütz en Bach tot Franse volksliedjes en Duitse vroegbarokke kerstliederen.
De drie cd’s van deze verzameling spitsen zich telkens toe op een verschillend land, een verschillende tijdsperiode en een verschillend repertoire. Zo bevat de eerste cd voornamelijk vroege Duitse barokmuziek, de tweede Italiaans en Engels repertoire en de derde Frans repertoire en enkele werken van Johann Sebastian Bach.
En het is het vroege Duitse repertoire dat het interessantst blijkt, zowel wat compositiekwaliteit als wat variatie betreft. De verzameling begint vroeg in de zeventiende eeuw, met muziek van Samuel Scheidt en Michael Praetorius. Knap is bijvoorbeeld Scheidts motet ‘Angelus ad Pastores ait’, met zijn begeleiding van cornetti en sackbuts en zijn ritmische, transparante uitvoering door het Ricercar Consort en het ensemble La Fenice.
Het hoofdwerk van de Duitse cd is wel Schütz ‘Historia der Freuden und Gnadenreichen Geburt Gottes und Marien Sohnes, Jesu Christi’, Schütz’ ‘Weihnachtsoratorium’, dat een rijkelijke orkestratie meekrijgt met virtuoze instrumentale tussenspelen voor cornetti, blokfluiten, sackbuts, dulciaan, strijkers en een goed voorziene basso continuogroep. Het verhalende aspect van deze muziek brengen de zangers prachtig naar voren, in recitatieven die een sterke vertellende kracht bezitten en opvallend modern gecomponeerde, Italiaans geïnspireerde aria’s.
Bekendere muziek vermengt zich overigens ook met minder bekende werken: Praetorius ‘Es ist ein Ross untsprongen’ is ondertussen als kerstliedje het collectieve geheugen ingegaan. Het wordt hier gepresenteerd als een kalme pastorale door het Choeur de Chambre de Namur met begeleiding van drie blokfluiten. Net zo bekend, maar niet als kerstlied, is de ‘Marche des Rois’, uit de Franse muziekverzameling ‘Noël des Rois et des Princes’. Het is een marsliedje dat Bizet later gebruikte als introductie bij zijn toneelmuziek voor ‘L’Arlésienne’.
Het pastorale speelt ook een grote rol in de Italiaanse muziek, in de eerste plaats in Corelli’s ‘Concerto Grosso Fatto per la Notte di Natale’, oftewel het kerstconcerto, waar de atmosfeer van de kerststal en de herders opgeroepen wordt door twee blokfluiten die een concertante rol toebedeeld krijgen. Het wat oudere Italiaanse repertoire zit verdeeld tussen muziek als van Francesca Caccini, die op de vroegbarokke opera geënt is en stukken als Giovanni Bassano’s ‘Nativitas tua Dei Genitrix’, met zijn polyfone, Venetiaanse instrumentale stijl. Dat laatste stuk krijgt op deze cd overigens een opvallende uitvoering mee, met vier dulcianen en regaal.
Het Frans repertoire stelt dan weer wat teleur: muziek van tijdens de zeventiende en achttiende eeuw was in Frankrijk het monopolie van het hof in Versailles en wat er aan Franse kerstmuziek bestaat, valt dus kwalitatief wat magertjes uit in vergelijking met de wereldse dans- en operamuziek van hofcomponisten als Couperin of Lully (die niet op deze verzameling vertegenwoordigd zijn). De werken van Henri Du Mont, in een uitvoering van het Choeur de Chambre de Namur of het Ricercar Consort mogen er best zijn maar de volksmuziek, vaak met obligate ‘cornumuse’, of doedelzak valt wat uit de toon in deze verzameling met ernstige Italiaanse of Duitse muziek. Het is dan ook met een zekere opluchting dat men aan het eind van de laatste cd Bachs cantate 133 ‘Ich freue mich in dir’ hoort. Het is een werk dat de feestelijke atmosfeer van het kerstgebeuren oproept, met zijn Italiaanse concerto grosso stijl en virtuoze hobopartijen.
Als dwarsdoorsnede van twee eeuwen Europese kerstmuziek mag deze cd-box er best wezen: de selectie is representatief, beperkt zich niet tot bekendere stukken en omvat enkele bijzonder knappe uitvoeringen. De variatie tussen de stijl van pakweg Henri Du Mont, Alessandro Grandi, Michael Praetorius, Heinrich Schütz en Johann Sebastian Bach houdt elk van de drie cd’s afwisselend maar de soms jubelende, dan weer rustieke thematiek van het kerstverhaal vormt een herkenbare rode draad doorheen de muziek. Zowel kenners van het repertoire als mensen die wat nieuws willen ontdekken kunnen met deze collectie hun hart ophalen.
